Wystąpienie podczas II Konferencji Naukowej czasopisma Nowotwory "Debaty onkologiczne" 11-12 kwietnia 2014 roku Czy stereotaktyczna radioterapia stanowi równorzędną alternatywę dla chirurgii w I stopniu niedrobnokomórkowego raka płuca? Głos na TAK Rafał Dziadziuszko Stereotactic radiotherapy should be an alternative approach to surgery in stage I non-small cell lung cancer Stereotaktyczna radioterapia i radiochirurgia wczesnego raka płuca Stereotaktyczna radioterapia i radiochirurgia są to

more »

... ie sobie terminy, oznaczające zastosowanie wiązki promieniowania jonizującego w celach terapeutycznych w postaci kilku (stereotaktyczna radioterapia, SBRT) lub jednej (radiochirurgia, SRS) wysokiej dawki promieniowania zdeponowanej w stosunkowo niewielkim obszarze z bardzo wysoką precyzją i bardzo wysokim gradientem spadku dawki poza obszarem tarczowym. Techniki stereotaktycznej radioterapii, zapoczątkowane w leczeniu łagodnych i złośliwych zmian zlokalizowanych w ośrodkowym układzie nerwowym, zostały następnie wprowadzone do leczenia zmian pozaczaszkowych, w tym przede wszystkim do terapii wczesnych zmian nowotworowych w obrębie klatki piersiowej, u chorych z przeciwwskazaniami do leczenia operacyjnego lub niewyrażających zgody na to leczenie. Przeprowadzone w ciągu ostatnich dwóch dekad badania kliniczne doprowadziły do opracowania optymalnych sposobów frakcjonowania dawki (najczęściej stosowane schematy to 54 Gy w 3 frakcjach, 55 Gy w 5 frakcjach oraz 60 Gy w 8 frakcjach, w zależności od lokalizacji guza), algorytmów obliczania dawki (preferowane są zawansowane algorytmy typu B) oraz dawek dopuszczalnych dla narządów krytycznych [1]. Wykazano, że schematy frakcjonowania dawki, dla których całkowita dawka efektywna biologicznie (biologically effective dose -BED) jest niższa niż 100Gy, są związane z wyższym prawdopodobieństwem nawrotów miejscowych i krótszym czasem przeżycia w porównaniu ze schematami, dla których BED > 100 Gy [2] . Warunkiem zastosowania SBRT w leczeniu wczesnego raka płuca jest uzyskanie rozpoznania mikroskopowego (od tej zasady można odstąpić jedynie w przypadkach ryzyka znaczących powikłań po biopsji) oraz precyzyjna ocena stopnia zaawansowania z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej (PET-TK), planowanie z udziałem tomografii komputerowej 4D, zapewniającej uzyskanie skanów TK w synchronizacji z poszczególnymi fazami cyklu oddechowego, posiadanie odpowiedniego systemu planowania leczenia wraz z przeszkolonym zespołem lekarzy i fizyków medycznych, stosowanie monitorowania lokalizacji guza przed każdą frakcją radioterapii (image-guided radiotherapy -IGRT) oraz rutynowe stosowanie systemu kontroli jakości radioterapii z udokumentowanym audytem poszczególnych czynności wykonywanych w trakcie procedury. Do procedur SBRT w obszarze klatki piersiowej wykorzystuje się szereg urządzeń, najczęściej akceleratory wysokoenergetyczne z mikrokolimatorami wielolistkowymi lub akceleratory na ramieniu robotycznym. Synchronizacja wiązki z cyklem oddechowym w trakcie leczenia (gating) jest technicznie możliwa w przypadku właściwych urządzeń, lecz nie jest niezbędna -precyzyjnie oceniona ruchomość oddechowa na etapie planowania leczenia pozwala na znaczące zmniejszenie ryzyka późnych powikłań bez konieczności zastosowania tej technologii na etapie leczenia. Dane dotyczące odległych wyników SBRT dotyczą przede wszystkim niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP) w stopniach zaawansowania klinicznego T1 i T2 N0 M0 u chorych, którzy nie byli kandydatami do