MUSTAFA KEMAL (ATATÜRK) PAŞA'NIN 7.ORDU KOMUTANLIĞI GÖREVİNE İLİŞKİN BELGELER IŞIĞINDA GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Figen ATABEY
2021 9. Uluslararası Atatürk Kongresi Bildiriler   unpublished
Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa, 5 Temmuz 1917'de Bağdat'ı İngilizlerden almak üzere 1917 yılının Haziran ayında teşkil edilen Yıldırım Ordular Grubunun 7.Ordu Komutanlığına atanmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Filistin-Suriye cephesinde uygulanması gereken strateji ve taktik konusunda Grup Komutanı Mareşal Falkenhayn ile anlaşamadığından 7.Ordu Komutanlığı görevinden istifa ederek, 1917 yılının Ekim ayı ortalarında İstanbul'a gelmiştir. 7. Ordu Komutanlığı görevinde iken Mustafa Kemal Paşa'nın başta
more » ... şkomutan Vekili Enver Paşa olmak üzere devletin ileri gelenlerine dört gün arayla gönderdiği 20 ve 24 Eylül 1917 tarihli raporlarından neredeyse tam bir yıl sonra, Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı Filistin-Suriye cephesinde büyük bir bozguna uğramıştır. Mustafa Kemal Paşa, bahse konu raporlarda devletin en üst makamlarına Filistin-Suriye cephesinde Osmanlı Ordusu aleyhine gelişebilecek tehlikeleri büyük bir öngörü ile bütün çıplaklığıyla göstermiştir. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul'a gelmesinin ardından 7 Kasım 1917'de Ordu Komutanı sıfatıyla Genel Karargâh emrine verilmiştir. Mustafa Kemal Paşa'nın 7.Ordu Komutanlığı görevinden çekilmesinden yaklaşık üç hafta sonra İngiliz kuvvetleri Birüssebi- Gazze hattını ele geçirmişlerdir. Neredeyse dokuz ay kadar uzun bir süre harp cephelerinden ayrı kalan Mustafa Kemal Paşa, Filistin Cephesi'nde durumun kritikleşmesi üzerine, bizzat Sultan VI. Mehmet Vahdettin tarafından 7 Ağustos 1918'de ikinci defa Filistin'de bulunan 7. Ordu Komutanlığına atanmıştır. Mustafa Kemal vaktiyle istifa ederek haklı sebeplerle bıraktığı bir ordunun komutanlığına yeniden atanmışsa da artık Filistin ve Suriye üzerindeki düşman taarruzunun önüne geçmek imkânsız bir hâl almıştır. Nitekim Mustafa Kemal Paşa'nın cepheye gelmesinden kısa bir süre 19 Eylül 1918 tarihinde İngiliz General Allenby komutasındaki İngiliz Ordusunun genel taarruzu başlamıştır. Mustafa Kemal Paşa yine de İngiliz kuvvetlerinin genel saldırısını değerlendirmiş ve bu öngörü ile önceden tedbir almış, üç ordu arasından ordusunu en az kayıpla zamanında çekebilmeyi başarmıştır. 7.Ordu Komutanı Mustafa Kemal'in, Halep civarında orduyu yoktan var ederek yeniden düzenlemesi sonucu 26 Ekim 1918'de İngiliz birlikleri ve Şerif Faysal önderliğindeki Arapların ilerleyişlerini Halep'in kuzeyinde Katma mevkiinde durdurmayı başarmıştır. Bu noktada Mustafa Kemal'in bütün çabası mütarekeye dek İngiliz ve Arap birliklerine kuvvet kaptırmamak ve gerekirse çekilerek anayurt topraklarında bir savunma hattı oluşturmaktı. Mustafa Kemal Paşa bu hattı, Misak-ı Milli sınırı olarak belirlemiş ve ordusunu İskenderun istikametine doğru çekmeyi başarmıştır. Bu çalışma, Mustafa Kemal (Atatürk) Paşanın Birinci Dünya Savaşı'nda Filistin-Suriye cephesinde iki kez atanmış olduğu 7.Ordu Komutanlığı dönemindeki faaliyetlerini ve olaylara ilişkin değerlendirmelerini, belgeler ve bölgede görev yapan subayların hatıratları merkezinde ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.
doi:10.51824/978-975-17-4794-5.28 fatcat:qvyrvzfkbfacrfgfjnczsot7um