ابن قتیبه دینوری از لغویان و محدثان بزرگ اهل سنت و دارای آثار فراوانی در زمنیه دانش های مختلف دینی است. در این میان، کتاب تاویل مختلف الحدیث جایگاه محوری و اساسی در حل تعارض اخبار دارد؛ زیرا ابن قتیبه با توجه به شرایط عصری و گسترش منازعات کلامی معتزله و اهل تجسیم، به تأویل جمع و حل تعارض احادیث پرداخته است.این پژوهش می‌کوشد همراه با معرفی، شناخت و بررسی روش ابن قتیبه در این اثر، علومی را که وی در حل تعارض اخبار به کار گرفته معرفی کند. یافته‌های پژوهش گویای آن است که مولف در این کتاب با گردآوری

more »

... حادیث متعارض، راه جمع این تعارضات را نشان داده و سعی او بر این بوده است که روایات را به طوری جمع کند تا از رد متعارضان دوری جوید.شناخت ابن قتیبه از علوم و قواعد ادبی، علوم عقلی، اصول فقه آموزه های قرآنی و فقه الحدیث سبب شده تصویر روشن و فهم درست‌تری از روایات ارائه کند. ابن قتیبه در تاویل الحدیث تعارض ها را به سه شکل تاویل های نا صحیح، جمع و حل تعارض های غیر مستقر و مستقر ارائه می کند. با این همه تقریبا در همه موارد دقت او در پرهیز از طرح روایات قابل ملاحض است و از این رو می کوشد تا حد ممکن راهی برای جمع روایات بیابد همچنین در موارد معدود در مواجهه با تعارض های مستقر روایات میان آن ها ترجیح قائل شده با نسخه یکی را پذیرفته است.