funkcję dyrektywy wyboru w sytuacji konfliktu między normą prawną a normą moralną" (s. 229). Czy bowiem zasada współżycia społecznego, o której istnieniu decyduje konflikt prawa i moralności, może być tym samym dyrektywą wyboru w sytuacji owego konfliktu? Można to oczywiście rmwmieć tak, że z chwilą, gdy okrei.lona norma moralna w ~ytuacji konfliktu z prawem zaczyna funkcjonować jako zasada! współżycia społecznego, nabiera ona również mocy derektywy wyboru, czyli przesądza ro~trzygnięcie

more »

... tu na korzyć moralności. Druga ze wspomnianych sipraw dotyczy właśnie sytuacji konfliktowych mię dzy określonymi wymogami prawa i ich zastosowaniem a wymogami moralności. .1 ankowski analizuje i przedstawia ich przejawy. Według niego "rozstrzygnięcie problemu priorytetu prawa czy moralności może być dokonane" właśnie "tylko przy rozpatrywaniu sytuacji konfliktowych" (s. 224). KonClikty te zaś są i powinny być rozstrzygane "na rzecz wartości moralnych, niesformalizowanych w praprawie" (tamże). "W sytuacjach konfliktowych winna więc dochodzić do głosu globalna ocena prawa, której istotnym elementem jest również ocena etycznai, nie sprowadzona jednak bynajmniej do elementów etycznych" (s. 1815-186). Musi ona bowiem uwzględniać także wiedzę o realiach społecznych, o konkretnych potrzebach społeczeństwa. Tylko wówcza. s ocenai etyczna nie będzi.e mieć charakteru abstrakcyjnego, demagogicznego i utopijnego. Te uwagi można zaś odnieść także i do innych konfliktów, nip. między regułami skutecznego działania lub wymogami ekonomiki a zasadami moralnymi. Wydaje się, że choćby tak skrótowa prezentacja niektórych tylko wątków nowej książki H. Jankowskiego jest wystarczającą rekomendacją i zachętą do bliższego zaznajomienia się z jej zawartością. Wartości i znaczenia tej publikacji nie uszczuplają ani zdarzające się w niej powtórzenia, a zarazem nieuniknione niedomówienia, ani niełatwa w wielu miejscach struktura myśli. Wartość tę zwiększa natomiast istotny związek podjętej problematyki z potrzebami współ czesnej praktyki społecznej. Mieczysław Michatik LONA L. FULLERA KONCEPCJA PRAWA I MORALNOSCI Lon L. Fuller, The Morality of Law, Yale University Press, New Haven and London 1965, ss. 202. Ludzia nie robią na ogół rzeczy absurdalnych, niweczących całkowici.? przedsięwzięcia w które się angażują, chociaż nawet formalne zalecenia, zgodnie z którymi ludzie działają, dopuszczają takie absurdalności. Lon L. Fuller , The Morattty of Law, s. 149. Przedmiotem rozwazan Fu.Hera (!)Tof. Ogólnej Teorii 'Prawa i Etyki w Harvard Law School) 1 , są problemy wiążące się explicite lub implicite ze stosunkami społecznymi. Na ich tle dokonuje · on bowiem analizy ukazującej jak przeła muje się oddziaływanie prawa w ko.nkretnym życiu politycznym. Dużą rolę ' W dalszym ciągu podane przy cytatach liczby w nawiasach oznaczają strony z cytowanej pracy. lJ. Etyka