ÖZ Bir fikri ve sınai mülkiyet hakkı olarak coğrafi işaret, belirli bir nitelik, ün veya diğer özellikleriyle kökeninin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Bu çalışmanın amacı tüketicilerin coğrafi işaretli ürünlere olan algılarını ve bu ürünlere daha fazla ödeme eğilimlerini ölçmektir. Bu amaç için oluşturulan modelin verileri kolayda örnekleme yöntemiyle, tüketicilerle yüz yüze yapılan anket çalışmasından elde edilmiştir. Elde edilen

more »

... er En Küçük Kısmi Kareler (PLS) yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; kültür ve gelenek, kalite ve güvenilirlik coğrafi işaretli ürün algısını etkilerken, coğrafi işaretli ürün algısı da daha fazla fiyat ödeme eğilimini etkilemektedir. Diğer taraftan, ekonomik desteğin coğrafi işaretli ürün algısını etkilemediği bulunmuştur. Bu çalışmanın sonuçları rekabet avantajı elde etmek isteyen yerel üreticiler için etkili bir pazarlama stratejisine karar vermeleri açısından değerli ve önemli bilgiler sunmaktadır. ABSTRACT As an intellectual property right, geographical indications are signs showing an exclusive quality, celebrity or other attributes specified with a territory, area, region or country of its origin. This study aims to evaluate consumers' perceptions toward products with geographical indication and their willingness to pay a premium price for these types of products. The data of the model proposed for this aim were collected by convenience sampling method with face to face questionnaire. PLS (Partial Least Squares Method) was used to analyze the data. The main findings of the study are as follows, 'culture and tradition' and 'quality and safety' affect the consumers' perceptions towards geographical indication. This perception also affects the willingness to pay more for products with geographical indication. On the other hand, 'economic support' does not affect the consumers' perceptions with geographical indication. The results of this study provide valuable and important information to producers to determine effective marketing strategies to obtain a competitive advantage. GİRİŞ Ticaretin küreselleşmesi, yeni teknolojik fırsatların artmasıyla birlikte birçok ürün çeşidi piyasaya arz edilmektedir. Ancak bu olumlu gelişmeler ve imkânlar bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Birçok kalitesiz hammadde ve genetiği değiştirilmiş ürünlerin, daha fazla kâr elde etmek amacıyla kullanımı insan sağlığını uzun vadede riske atmaktadır. Bu durumun farkında olan tüketicilerde kalite ve güvenilirlik endişelerinin arttığı görülmektedir. Artan endişeler küreselleşmenin aksine tüketicilerin yöresel veya bölgesel ürünlere olan talebini artırmıştır (Teuber, 2011). İşte bu noktada, tüketicilerin kalite ve güvenilirlik konusundaki endişelerini azaltmak için, belli bölgelere ait ürünler koruma altına alınmaktadır. Bir coğrafi işaret (Cİ) koruması, coğrafi adı sadece bu kurallara uyan üreticilere ortaklaşa fikri mülkiyet hakkını kullanma fırsatı sunmaktadır (Galtier vd., 2013). Diğer yandan Cİ (1) dolandırıcılık ve haksız rekabetin önlenmesi yoluyla tüketicinin korunması ve (2) kırsal kalkınma, geleneksel bilgi ve genetik kaynakların yeniden canlanmasını amaçlamaktadır. (Marie-Vivien, 2008) . Cİ'ler ürünün üretildiği bölge ile arasında bağ kurarak, yüksek kalitedeki ürünleri diğer düşük kalitedeki ürünlerden ayırmayı amaçlayan farklılaşma aracıdır (Adinolfi vd., 2011). Dolayısıyla, Cİ ile korunmuş ürünler yerel üreticiler tarafından kalite ve güvenilirliği tescillenerek önemli bir pazarlama aracı haline gelmeye başlamıştır. Bununla birlikte, Cİ ilgili bölgenin kültürel varlığını korumada, bölgenin ulusal ve uluslararası tanıtımında ve ürünlerin üretiminde kullanılan geleneksel yöntemlerin sürdürülmesinde de önemli bir paya sahiptir. Reklamlar ürünlerin tanıtımı için önemli bir unsur olsa da ürünlerin kalitesi ve güvenilirliği hakkında tüketici algısını oluşturmada yeterli değildir. Ayrıca, ürünlerin Cİ ile korunması bir yandan tüketici algısını etkilerken diğer yandan tüketicilerde bu ürünlere daha fazla ödeme yapma isteği oluşturmaktadır (Cacic vd., 2011). Uluslararası alanda Cİ konusu ile ilgili yeterince çalışma olmasına karşın, Türkiye'de bu çalışmaların sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Bu çalışmada aşağıdaki sorulara cevap aranarak literatüre katkı sağlama amaçlanmaktadır. Hedeflenen katkıları: 1) Hangi faktörler tüketicinin coğrafi işaretli ürün algısını etkilemektedir? 2) Tüketicideki coğrafi işaretli ürün algısının daha fazla ödeme isteği üzerinde etkisi var mıdır? biçiminde ifade etmek mümkündür. Bu amaçlar çerçevesinde, çalışma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde konu ile ilgili literatür taraması yapılarak temel bulgulara yer verilmiş, sonraki iki bölümde çalışmanın yöntemi ve bulgularına değinilmiştir. Son bölümde ise yorum ve önerilere yer verilerek çalışma tamamlanmıştır. I.COĞRAFİ İŞARET Belli bir yerel kültüre ve coğrafyaya ait ürünler, haksız rekabete maruz kalmamak ve taklitlerinden korunmak için ülkeler tarafından yasal düzenlemelerle koruma altına alınırken, ülkemizde 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında KHK (1995) ile korunmaya alınmıştır. Tescili Türk Patent Enstitüsü tarafından verilen Cİ kavramı 'belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri