Osmanlılarda m~drese nizann veya diğer deyimle resmi bir müessese olarak medresenin devlet nizamı içinde yer alması, Fatih Sultanın kendi adıyle kurduğu Fatih Medreseleri ile başlamıştı. Bunların kuruluşundan bir asır sonra gene aynı nizamın bir devamı olarak Kanunı Sultan Süleyman'ın kurduğu Süleymaniye Medreseleri Osmanlı devletinin en muhteşem müesseseleri olma vasnm kazanmışlardı. Süleymaniye Medreseleri Fatih Medreseleri ile aynı nizamın, çağın ihtiyacına göre genişlemesiydi. Süleymaniye

more »

... dreseleri ve Fatih Medreseleri çağın fen ilimIerini, şeriat ve sosyal ilimIeri okutmak üzere gerekli , imkiim sağlıyorlardı. Böylece Fatih devrinde kurulmuş olan bir iiniver-,site yerine Kanuni'nin himnietiyle ikinci bir üniversite de kur~uş oldu. Bunların bu kadar yüce bir ideal ve gaye ile kurulmalanna rağmen, bir yazıda sebebIerine temas ettiğimiz gibi, arzulanan gayeye doğru daha gelişip inkişaf ederek yükselememiş ve yıkılmaya, pek erkim bir tarihte diyeceğim, yüz tutmuştur. Burada bu yıkılışın farkına ne zaman varıldığım ve ele alınan tedbirlerin ne olduğunu inceleyereğiz. Buna medresenin düzeltilmesi veya ıslahatı diyoruz. Tarihin içerlerine doğru yol aldığımız zaman veya başlangıç tarihini takip ederek günümüze doğru gelirsek, ıslahatın iki kategoride yürütüldüğÜ.llü görüyoruz. Şüphesiz bu iki tutum, ıslahat, zamanın şartlarına ve ihtiyacına göre yapıldığının neticeei olarak ortaya çıkıyor. Bu iki kategorideki ıslahatın seyrini tarihte şöyle görüyoruz. Birincisi tüzük meselesi (A) ve ikincisi (B) program meselesidir. A-Medreselerin Tüzük Yönünden ıSlahı Medreselerin ilk defa ıslah edilmelerine duyulan ihtiyacın III. Sultan Mehmed devrinde olduğunu tarihen tesbit etmek mümkündür. Ancak, bu tarihte bozulmaya başladığına dair ınisaller başka bir yazıda incelenmiştir. Her nekadar Kanuni Sultan Süleymana atfedilen Kanun-