Vanaf de elfde eeuw werden heel wat vroege stedelijke gemeenschappen, in het bijzonder in Noord-en Centraal-Italië en Noordwest-Europa, gekenmerkt door processen van politieke emancipatie. Stedelingen verbonden zich hierbij in eedgenootschappen, die vaak communio, coniuratio of conspiratio werden genoemd. De bronnen die ons informeren over deze hang naar autonomie zijn vaak beladen met narratieven over geweld en rebellie. Toch leken de stedelingen zelf zowel interne vrede binnen de stad als

more »

... evolle relaties met externe machthebbers voor ogen te hebben. De stadsbewoners legitimeerden hun eedverbonden immers op grond van religieus geconnoteerde idealen zoals fraternitas, caritas, concordia, amicitia en pax (1) . De contradictie tussen hoe de stedelingen enerzijds zelf beweerden te handelen in de geest van waarden als eendracht en broederschap en anderzijds als goddeloze geweldplegers werden gepercipieerd door de kerkelijke auteurs uit hun tijd, wordt door Otto Gerhard Oexle de "paradox of conspiracy", genoemd: hoewel deze organisaties hun bestaansrecht op universele waarden schraagden, hadden hun acties hoofdzakelijk tot doel de eigen leden van het eedgenootschap te begunstigen, wat bij buitenstaanders onbegrip en tegenkantingen teweeg bracht (2) . * Mijn dank gaat uit naar Jeroen Deploige, Jan Dumolyn, Jeff Rider en Jelle Haemers voor hun raad en opmerkingen. Dit artikel kwam tot stand in het kader van het project "Perception and Performance of Social Identity in the Nascent Urban Societies of the High Middle Ages" (Fonds Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen). (1) Hagen Keller, "Die Entstehung der italienischen Stadtkommunen als Problem der Sozialgeschichte", in