The diversification after Caliph Othmān's murder during his caliphate has crucial importance for being the prelude of first political manifestation of Ahl al-Sunna which will be called later as the mass crowd (sawād al-aʻzam) of Islamic society. In this study, what has been examined is the transformation of early Othmāniyya which means "to believe that Othmān was murdered outrageously and this must be avenged" to latter Othmāniyya which means "to believe that the caliphate of Abū Bakr, Omar,

more »

... man and Alī are valid and legitimate". This study, in which Othmānis in primary cities of Islamic world and their thoughts attempted to be projected, concludes with the statement of Othmāniyya that Jāhiz systematised. Hence the conception of Othmāniyya did not have the features to become an independent sect, it melted into Ahl al-Sunna and totally disappeared in the fourth century of Hegira. Giriş Hz. Osmân'ın hilâfet makamında şehid edilişi İslâm tarihinde derin izler bırakan olayların belki de ilkidir. İslâm tarihinde, hakkında ihtilâfın devam ettiği bir konu olarak nitelenen halîfe Osmân'ın katlini bir zümre (Havâric ve Şîa) yerinde görürken 1 , diğer bir topluluk halîfenin zulmen öldürüldüğü görüşünü benimsemiştir. 2 Tarihçiler Hz. Osmân'ın katline giden süreçte daha önceden Yahudi iken Müslüman olan ve insanları Osmân'ın katli, sonrasında da Cemel ve Sıffîn vakalarında kışkırtan Abdullah b. Sebe faktöründen söz ederler. 3 İslâm tarihi ve makâlat-fırak müellifleri Osmân'ın katlindeki payının yanında Hz. Ali hakkındaki aşırı fikirlerin de ilk defa İbnü's-Sevdâ adıyla anılan İbn Sebe tarafından 1 Bu yöndeki Hâricî ve Şiî anlatımlara örnek olarak bk. Şemmâhî, Kitâbü's-Siyer (nşr. Muhammed Hasan), Trablus 2009, I, 118 vd.; Sâlim b. Zekvân, Sîretü Sâlim b. Zekvân (nşr. Patricia Crone -Fritz Zimmermann), Oxford 2001, s. 88-90; İbn Şâzân, el-Îzâh, s. 54-55, 124-125; Abdülhüseyin Mûsevî, en-Nass ve'l-ictihâd, s. 403-404. 2 Makdisî, el-Bed' ve't-Târîh (nşr. Clement Huart), Paris 1916, V, 123-124. 3