Pamiętnik Literacki CV, 2014, z. 3, PL ISSN 0031-0514 ALEKSANDRA CHOMIUK Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin ŚREDNIOWIECZNE "ARCHIWUM" HANNY MALEWSKIEJ Przeszłość nie jest statycznym obiektem badań, lecz stanowi w dyskursie historycznym wynik ścierania się wielu sposobów jej rozumienia i opisu. Przyjęcie do wiadomości tego, że historyk nie odzyskuje przeszłości jako obiektu wciąż istniejącego, przysłoniętego jedynie kolejnymi warstwami wydarzeń, tylko rekonstruuje ją z takich

more »

... , jakie ma do dyspozycji w danym "tu i teraz", pozwala dostrzec w owych materiałach elementy tyleż użyteczne, co niejednoznaczne, bo dające się wykorzystywać w kolejnych opowieściach. Również niewątpliwa współodpowiedzialność pisarzy -interpretujących przeszłość na potrzeby zbiorowości -za kształt tych opowieści winna być postrzegana w kategoriach ambiwalencji: między legitymizacją stanu dotychczasowego a podawaniem go w wątpliwość, między oczywistością źródłowych przekazów a tajemnicą świata, którego już nie ma, wreszcie między historią nauczycielką życia a życiem jako nauczycielem historii. Każda ta sprzeczność -rozbijająca przeświadczenie o oczywistości obrazu minionych czasów uzyskiwane na podstawie tzw. źródeł -znalazła wyraz w dziele Hanny Malewskiej, pisarki wybitnej, choć ostatnio, niestety, zapomnianej. Upływająca w roku 2013 trzydziesta rocznica śmierci autorki Apokryfu rodzinnego stała się więc dobrym pretekstem do odsłaniania tych aspektów jej twórczości, które można powiązać z XX-wiecznymi poszukiwaniami "formy bardziej pojemnej", pozwalającej nadać zasygnalizowanym tu problemom z historią nowy kształt artystyczny. Dwie antologie historyczne W zbiorach bibliotecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego znajduje się sygnowany przez Malewską, liczący 161 stronic maszynopis pt. Kultura średniowieczna w tekstach 1 . Ta antologia źródeł, które jedynie w niewielkiej części zosta-1 Maszynopis Kultury średniowiecznej w tekstach -z odręcznymi poprawkami H. M a l e w s k i e j -przechowywany jest w Bibliotece Instytutu Filologii Romańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Dalej do wymienionej pozycji odsyłam skrótem K. Ponadto stosuję jeszcze jeden skrót do książki tej autorki: L = Listy staropolskie z epoki Wazów. Warszawa 1959. Liczby po skrótach oznaczają stronice. Informacje na temat maszynopisu można znaleźć także w książce A. S u l i k o w s k i e g o "Pozwolić mówić prawdzie". O twórczości Hanny Malewskiej (Lublin 1993, s. 15, 269-270).