de natuuR stIlzetten op papIeR Wetenschappelijk illustratoren van Naturalis leggen de dierenwereld vast Wat is er mooier dan een dier in de vrije natuur? Een vogel in duikvlucht, een langsscherende libel of een watervlugge vis is boeiend om naar te kijken, maar lastig voor wie het dier in detail wil bestuderen. Systematisch onderzoek -het in kaart brengen van de biodiversiteit door afzonderlijke soorten te benoemendraait juist om het zien en beschrijven van (soms minuscule) details. Dan is het

more »

... eel handiger als dieren stilzitten in plaats van bewegen. Musea als het Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis in Leiden zetten de natuur op twee manieren stil: opgeprikt, opgezet of opgepot in alcohol, én op papier in een wetenschappelijke tekening. Sinds de oprichting van Naturalis spelen wetenschappelijke illustraties een belangrijke rol in de vastlegging en overdracht van wetenschappelijke kennis. Van oudsher is de handmatig vervaardigde habitustekening het belangrijkste expressiemiddel voor het weergeven van de kenmerken van een soort. Met de opkomst van moderne middelen als microscopie, digitale fotografie en de computer is de rol van deze 'klassieke' tekening geenszins uitgespeeld. Het klinkt paradoxaal, maar zo'n tekening geeft de werkelijkheid vaak beter weer dan een foto. De drie wetenschappelijk illustratoren die bij Naturalis werken, tekenen nog veelvuldig met de hand maar betrekken ook digitale technieken in hun werk. Helaas is in tijden van bezuiniging het tekenambacht bij veel musea verloren gegaan. Dat is te betreuren omdat waardevolle kennis verloren gaat. Maar ook kon en kan de tekening de onderlinge communicatie tussen wetenschappers zoveel gemakkelijker maken. In dit artikel kijken we naar de ontwikkeling van de wetenschappelijke illustratie bij Naturalis. We gaan terug naar de begindagen en ontmoeten innovator Hermann Schlegel en de eerste wetenschappelijk illustrator in dienst van het museum, Marinus Adrianus Koekkoek. Daarna bekijken we de huidige 'state of the art' en tenslotte werpen we een snelle blik in de toekomst.