Terwijl weer een sprankje hoop gloort op een piepklein beetje groei van de Nederlandse economie, zien we toenemende consensus over het feit dat het kwakkelen geblazen blijft met de werkgelegenheid. Het UWV gaf eerder aan dat een substantiële reductie van de werkloosheid op zijn vroegst ruim in de tweede helft van het lopende decennium te verwachten valt, terwijl een studie van ABN Amro onlangs forse vraagtekens zette bij de eerdere voorspellingen van toenemende krapte op de Nederlandse

more »

... rkt uit hoofde van de vergrijzing en ontgroening. Ondertussen houdt de stroom van berichten in de media over reorganisaties en omvangrijke collectieve ontslagen aan. Dat geldt -zij het met een minder hoge frequentie -eveneens voor berichten over allerhande technologische innovaties. Denk aan robots in de zorg of de mogelijkheid auto's zonder chauffeur te laten rijden. Het zal nog wel even duren voor het echt zover is, maar dat zeiden we ooit ook over het verdwijnen van lokettisten of de kassajuffrouw. Onmiskenbaar is echter dat de introductie van arbeidsbesparende technologie voortschrijdt. Dat was zo voor de economische crisis, dat is tijdens de crisis doorgegaan en zal ook nu er sprake lijkt van enig herstel, niet stoppen. Daarmee dreigt gedurende het komende decennium stagnatie op de arbeidsmarkt het parool te worden. Dat heeft enerzijds te maken met het aantal banen en de omvang van de beroepsbevolking. Anderzijds speelt daarbij een rol dat er (op macroniveau) niet langer een natuurlijke 'fit' bestaat tussen de (leeftijds)opbouw van die beroepsbevolking en de opbouw van de werkgelegenheid. Een halve eeuw geleden zag de beroepsbevolking er nog min of meer uit als een piramide: veel jongere werknemers vormden de basis en naarmate je hoger in de piramide kwam (en dus in de hogere leeftijdsklassen), nam het aantal leden per cohort af. Dat paste prettig bij de opbouw van de werkgelegenheid, die ook een piramidale structuur had: veel werkvolk aan de basis en steeds kleinere aantallen mensen naarmate je hoger in de hiërarchie kwam. Hoewel veel organisaties een inherente tendens kennen om te verworden tot een Mexicaans leger (steeds meer generaals en amper nog soldaten), zorgen frequente reorganisaties en afslankoperaties ervoor dat die piramidale werkgelegenheidsstructuur grosso modo gehandhaafd blijft. Dat kunnen we van de beroepsbevolking niet zeggen. Daarbinnen is het zwaartepunt uitdrukkelijk verschoven in de richting van de vijftigplussers, waardoor de beroepsbevolking inmiddels meer op een urn lijkt. De consequentie van die verminderde 'fit' tussen beroepsbevolking en werkgelegenheidsstructuur is dat steeds meer werknemers -en zeker zij die behoren tot de jongere generaties -zullen oplopen tegen het feit dat de hogere echelons binnen organisaties vol zitten. Niet alleen nu, maar vrijwel permanent. Doorstroom * Joop Schippers is als hoogleraar Arbeidseconomie verbonden aan de Universiteit Utrecht. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken 2014 (30) 1 69 Dit artikel uit Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken is gepubliceerd door Boom Lemma uitgevers en is bestemd voor Utrecht University Library (202441)