Mediacja między pokrzywdzonym a sprawcą przestępstwa jako forma rozwiązywania konfliktów

Kruk Marzena
2008 Archiwum Kryminologii  
Mediacja między pokrzywdzonym a sprawcą przestępstwa jako forma rozwiązywania konfliktów 1. RóŻNE OBLICZA KONFLIKTU, JEGO RODZAJóW, PRZyCZyN ORAZ SPOSOBóW ROZWIąZyWANIA Świat nie może istnieć bez konfliktu i chociaż każdy wolałby go uniknąć, należy pamiętać, że konflikty mają wiele pozytywnych aspektów 1 . To jednak, czy ewentualne korzyści z sytuacji konfliktowych zostaną wyciągnięte, zależy od naszego podejścia do ich rozwiązania. Jeżeli będziemy się ich bać, traktować je jako coś, czego
more » ... a za wszelką cenę unikać, to na rozwiązaniu konfliktu z pewnością nie zyskamy, ale stracimy. Na sporne, nieprzyjemne -na pierwszy rzut oka -sytuacje można jednak spojrzeć inaczej, dostrzec ich zalety oraz spróbować -skoro już do nich doszło -wyciągnąć jakieś zyski i korzyści. Zdaniem J. Mellibrudy, jeżeli w danym społeczeństwie nie występowałyby konflikty, to oznaczałoby całkowitą utratę jego indywidualności, wolności i autentyczności. Na szczęście -zdaniem autora -żadnemu społeczeństwu to nie grozi. Dlatego też należy przede wszystkim zastanowić się, czy istnieją jakieś możliwości bardziej konstruktywnego i skutecznego postępowania w przypadku, kiedy konflikt występuje 2 . Z konfliktem najczęściej kojarzą nam się nieprzyjemne emocje, takie jak cierpienie czy dyskomfort. Trzeba jednak mieć świadomość, że jeżeli konflikt zostanie dobrze wykorzystany, to może przynieść pozytywne efekty: zmianę i przeformułowanie dotychczas obowiązujących zasad i reguł oraz stworzenie nowych, często lepszych. Kiedy unikamy konfliktu, uciekamy od nieprzyjemnych emocji, wiele sytuacji pozostaje nierozwiązanych, zawieszonych, a my udajemy, że problemu nie ma i nie było i wszystko jest w porządku 3 . Czyż nie zdarza się tak, że "niby wszystko jest w porządku", ale sytuację uzdrawia dopiero konflikt, który doprowadza do kłótni czy 1 Np. według koncepcji dezintegracji pozytywnej K. Dąbrowskiego, sytuacje trudne mogą powodować pozytywne zmiany w zachowaniu człowieka prowadzące do jego pożądanej zmiany i rozwoju − więcej zob. K. Dąbrowski, O dezintegracji pozytywnej. Szkic teorii rozwoju psychicznego człowieka poprzez nierównowagę psychiczną, nerwowość, nerwice i psychonerwice, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1964. awantury, w czasie której pretensje i oczekiwania zostają (z reguły głośno) wypowiedziane i wyjaśnione? Ewa Kurdyś wskazuje na wiele pozytywnych aspektów konfliktów 4 . I tak np. konflikty prowokują do zmian. Kiedy stajemy przed zadaniem pogodzenia sprzecznych interesów, potrzeb, idei -wyłaniają się nowe pomysły i rozwiązania. Tymczasem kiedy takich zmian nie ma, pojawia się stagnacja powodująca trudności w dostosowaniu się do nowych warunków życia, a także pozorowanie sytuacji, że wszystko jest w porządku. Konflikt może także sprzyjać lepszemu poznaniu siebie. W normalnych warunkach, kiedy nie ma sytuacji napięć, możemy nie zdawać sobie wyraźnie sprawy z tego, na czym najbardziej nam zależy, jakie są nasze najważniejsze cele. Kiedy znajdujemy się w sytuacji konfrontacji ze stanowiskami i interesami innych osób, zaczynamy zastanawiać się, czy mamy rację, czy nasze stanowisko jest prawidłowe. Konflikty pozwalają poznać samych siebie, ale stanowią także okazje do poznania innych. Dzięki konfliktowi można dowiedzieć się, na czym im zależy, jakie są ich interesy; zaobserwować, jakimi motywami się kierują; poznać cechy ich charakteru i temperamentu, sposób formułowania myśli, odwagę i pewność siebie. Konflikty mogą przyczynić się do poprawy kontaktów w zespole, nie zawsze bowiem prowadzą do wzajemnej niechęci. Sytuacje sporne sprawiają, że zarówno podobieństwa, jak i różnice między ludźmi stają się bardziej wyraziste. Dostarczają przy tym głębokich przeżyć, które silniej wiążą ludzi między sobą niż spokojna obojętność. Po doświadczeniu konfliktu osoby w niego zaangażowane mogą czuć się sobie bliższe niż przed jego powstaniem. Pomyślne rozwiązanie konfliktu daje ludziom poczucie siły, a wspólne doświadczenia pogłębiają więzi wzajemnie ich łączące 5 . Konflikt zatem ma wielki potencjał. Problem polega jednak na tym, że -jak zauważyli J. Gut i W. Haman -"to nie konflikt jest źródłem nieporozumień i walki między ludźmi, lecz sposób jego rozstrzygania" 6 . Słowo "konflikt" pochodzi od łacińskiego conflictus, co oznacza "zderzenie". W różnych słownikach synonimów konflikt określa się jako spór, niezgodę, nieporozumienie, niesnaski, waśnie, sprzeczności, kontrowersję poglądów bądź interesów, tarcia, zatarg, ostrą wymianę zdań, awanturę, spięcie, zgrzyt, ferment, kłócenie się, napięte stosunki. W Słowniku wyrazów obcych konflikt tłumaczony jest jako zetknięcie się czynników lub elementów ze sobą sprzecznych, np. interesów, poglądów, czy jako antagonizm, spór, kolizja 7 . W najszerszym znaczeniu pojęcie to oznacza "zetknięcie się sprzecznych dążeń" 8 . W literaturze prawniczej można spotkać definicję "sporu", według której "Spór jest ujawnionym społecznie konfliktem interesów określonych podmiotów społecznych, łączącym się z odczuciem naruszenia przez jedną stronę interesu drugiej stro-4 E. Kurdyś, Konflikty i sposoby ich rozwiązywania, Centrum Szkoleń Psychologii Biznesu, www. csipb.pl/czytelnia. 5 Ibidem. 6 J. Gut, W. Haman, Docenić konflikt: od walki i manipulacji do współpracy, "Kontrakt", Warszawa 1995, s. 12. 7 I. Kamińska-Szmaj (red.), Słownik wyrazów obcych, "Europa", Wrocław 2001. 8 S. Tusznio, M. Wojtkowiak, Mediacje i negocjacje jako formy rozwiązywania konfliktu, Wydawnictwo Uczelniane Wszechnicy Świętokrzyskiej, Kielce 2004, s. 9.
doi:10.7420/ak2007-2008bn doaj:f0ac1945ee3549e69655b0ea55909c87 fatcat:5r2oinyp7redzajp2pshmtlgkq