Türkçe gel- ve git- Fiillerinin Anlamı

Özen YAYLAGÜL ÜSTÜNEL
2021 Dil araştırmaları. Uluslararası hakemli dergi  
Bu çalışma ile Türkçedeki gel-ve git-fiilleri edimbilimsel açıdan çözümlenmeye çalışılmıştır. Gel-ve git-fiilleri temel anlamları dikkate alındığında karşıt anlamlı gösterimsel hareket fiilleri olup ikincil anlamları sanılandan daha karmaşıktır. Gel-fiili temel anlamıyla hedefe yönelik bir fiil olup hareketin hedefi bilinen bir yerdir. Konuşmacı ve muhatabın konumundan bağımsız olarak gel-fiili genellikle git-fiilinden daha çok tercih edilir; kimi zaman gel-fiili git-fiili yerine
more » ... Bununla birlikte her durumda gel-fiilinin git-fiili yerine kullanılamadığı da açıktır. gel-fiili ( <kel-) Türkçenin en eski yazılı belgeleri olan Türk runik harfli metinlerden itibaren yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Türk runik harfli metinlerde git-fiili tespit edilememiştir. Söz konusu metinlerde 'gitmek, varmak' anlamına gelen sözcük bar-sözcüğüdür. bar-fiili bugün daha çok 'ulaşmak' anlamıyla kullanılmaktadır. git-(<két-) fiili ile eski Uygur sahası metinlerinden itibaren karşılaşılmaktadır. Çocuk dil edinimi sürecinde de gel-fiilinin edinimi git-fiilinden daha erken gerçekleşmektedir. Bu çalışmada gel-ve gitfiillerinin eşdizimliliğe bağlı olarak ortaya çıkan anlamları, kullanımları, uygulamaları da ele alınmış; bu amaçla TUD veri tabanı kullanılmıştır. Sonuç olarak gel-fiilinin eşdizimlilerinin sayısının çok daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
doi:10.54316/dilarastirmalari.1001864 fatcat:vpjpzmqhyzcn3odtfdeuqxka2e