Poznańskie Studia Polonistyczne Seria Literacka 22 (42) Seweryna Wysłouch janka w (literackim) zwierzyńcu janina Abramowska, autorka fundamentalnej monografii Polska bajka ezopowa (1991) 1 , w książce Pisarze w zwierzyńcu (2010) 2 wróciła raz jeszcze do świata zwierząt. Ale nie jest to taki zwykły powrót, tylko nowe otwarcie, Autorka porzuciła bowiem starą, poczciwą genologię na rzecz modnej antropologii. już na wstępie deklaruje, że interesuje ją temat, a literackość odsuwa na dalszy plan.

more »

... spojrzeć na świat zwierzęcy w literaturze z antropologicznego punktu widzenia. Przyjrzyjmy się zatem literackiej antropologii. jak jest rozumiana? jak w książce funkcjonuje? jakie zyski przynosi literaturoznawcy? jak układają się relacje między tematem a (nieco spostponowanym) gatunkiem? I czy literacka antropologia prowadzi do ograniczenia problematyki genologicznej? Literatura według janiny Abramowskiej jest antropocentryczna, wyraża ludzkie wyobrażenia o świecie, "bo kiedy mówimy o zwierzętach, w istocie zawsze mówimy o sobie" -pisze (s. 7). Stosunek do czworonogów i sposób ich przedstawienia, obecny w kulturze europejskiej od zawsze -od starożytności do dziświąże się ściśle z refleksją ontologiczną, dotyczącą różnego rodzaju bytów, cech wspólnych i różnic, problemów naszej tożsamości, śmierci i cierpienia. rozmaite artykulacje tego samego tematu pokazują stopniową "emancypację zwierząt", przemiany świadomości i wzbogacenie refleksji filozoficznej o problemy etyczne. Dokumentują ewolucję poglądów, jaka dokonała się pod wpływem osiągnięć nauk medycznych i biologicznych, szczególnie psycho-i socjobiologii, tudzież ekspansywnej działalności 1 j. Abramowska, Polska bajka ezopowa, Poznań 1991. (Poetyka. zarys encyklopedyczny, dział 1: Gatunki literackie, t. 5: Gatunki dydaktyczno-satyryczne, red. A. okopień-Sławińska). 2 j. Abramowska, Pisarze w zwierzyńcu, Poznań 2010.