Problemy determinizmu społecznego I moralności w pracach W. I. Lenina Burżuazyjni krytycy marksizmu, podobnie jak w czasach Marksa i Lenina, zarzucają marksizmowi i obecnie teoretyczną negację moralności. Jedni mówią, że ekonomiczna teoria marksizmu całkowicie wyklucza · jakikolwiek element wolnego wyboru działania i moralnej oceny, zaś inni -że ekonomiczna analiza Marksa zawiera moralny osąd kapitalizmu jako ustroju niesprawiedliwego, lecz oznacza to jedynie, że moralny aspekt marksizmu jest

more »

... łkowicie podporządkowany analizie ekonomicznej i nie odgrywa żadnej samodzielnej roli. Jeżeli chodzi o problemy postępowania człowieka, norm moralnych w jego życiu, to -zdaniem wielu krytyików marksizmu -marksistowska teoria moralności sprowadza się do przyznania racji i słuszności moralnej temu, co w historii występuje jako ekonomiczna konieczność. Inaczej mówiąc, moralność z punktu widzenia marksizmu stwarza rzekomo "cnotę z konieczności". Nie żąda ona od ludzi niczego prócz przystosowania się do tego co jest lub do tego co będzie. Zgodnie z taką interpretacją marksizmu zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku ludzie powinni bezwarunkowo przyjmować to co odpowiada historycznej (ekonomicznej) konieczności. Wolny wybór, rozum i sumienie człowieka nie mogą odgrywać żadnej roli. Gdy się czyta podobne rozważania krytyków, zdziwienie ogarnia, że tak niewiele rozumieją oni z marksizmu, jego istoty, że tak źle znają jego historię -szczególnie historię marksizmu, związanego z imieniem W. I. Lenina. W końcu XIX i na początku XX wieku Lenin jasno odpowiedział na zarzuty wysuwane w owym czasie przez krytyków. Odpowiedź ta zachowała swoje aktualne znaczenie również dla walki z współczes nymi przeciwnikami marksizmu, powtarzającymi często tezy swoich poprzedników.