ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η συγκεκριµένη πτυχιακή εργασία πραγµατοποιήθηκε στο εργαστήριο Γενετικής, της Ιατρικής Σχολής του Δηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης. Με την ολοκλήρωσή της, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους ανθρώπους που συνέβαλαν στη διεκπεραίωση της. Κατά κύριο λόγο, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά τον επιβλέποντα Καθηγητή κ. Θεόδωρο Σ. Λιαλιάρη, που µου προσέφερε το ενδιαφέρον αυτό θέµα, καθώς και για την εµπιστοσύνη που µου έδειξε, δίνοντάς µου τη δυνατότητα να εκπονήσω την πτυχιακή µου εργασία

more »

... το συγκεκριµένο επιστηµονικό τοµέα. Επίσης τον ευχαριστώ για την επιστηµονική του καθοδήγηση και τις πολύτιµες γνώσεις που µου παρείχε καθ´όλη τη διάρκεια της εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την Καθηγήτρια Κωνσταντίνη Σαµαρά και τους συνεργάτες της, από το Χηµικό τµήµα του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης για την παροχή των εκχυλισµάτων των αιωρούµενων σωµατιδίων. Χωρίς τη βοήθεια τους, η παρούσα εργασία δεν θα ήταν δυνατό να πραγµατοποιηθεί. Ιδιαίτερες ευχαριστίες θα ήθελα να απευθύνω στην υποψήφια διδάκτορα Ευαγγελία Δάφα, για την αµέριστη, απλόχερη και αδιάκοπη συµπαράστασή της. Η καθοδήγηση και η βοήθεια της, αλλά και η ψυχολογική υποστήριξη που µου παρείχε, ήταν καθοριστικές για την περάτωση της εργασίας. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τα υπόλοιπα µέλη του εργαστηρίου για την πολύ καλή συνεργασία που είχαµε και το ευχάριστο κλίµα που επικρατούσε στο εργαστήριο. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τους γονείς µου για την αγάπη και την συµπαράσταση τους καθ´όλη τη διάρκεια των σπουδών µου. Η στήριξη τους αποτέλεσε πηγή δύναµης, ώστε να πραγµατοποιήσω το στόχο µου. Για την ηθική συµπαράσταση και στήριξη τους θα ήθελα να ευχαριστήσω και τις φίλες µου Αγγελική, Θάλεια, Ελισάβετ και Έφη. 2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγµατοποιήθηκε στο εργαστήριο Γενετικής της Ιατρικής Σχολής του Δηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης, υπό την επίβλεψη του Καθηγητή κ. Θεόδωρου Σ. Λιαλιάρη, µε την καταλυτική βοήθεια της κ. Κ. Σαµαρά και των συνεργατών της από το Τµήµα Χηµείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η µελέτη της επίδρασης των αιωρούµενων σωµατιδίων που συλλέχθηκαν στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια του χειµώνα 2012-13, στα ανθρώπινα χρωµατοσώµατα και κύτταρα in vitro. Για το σκοπό αυτό, έγινε συλλογή διαφορετικών µεγεθών αιωρούµενων σωµατιδίων (Ultrafine (<0.49µm), Submicron (0.49-0.97µm), Fine (0.97-3µm) και Coarse (3->7µm)) από το Επταπύργιο, µια περιοχή αστικού υποβάθρου, και κάθε κλάσµα µεγέθους προστέθηκε σε καλλιέργειες λεµφοκυττάρων. Αξιολογήθηκαν οι χρωµατιδιακές ανταλλαγές (SCEs) ως δείκτης γονοτοξικότητας, ο δείκτης ρυθµού πολλαπλασιασµού (Δ.Ρ.Π.) και ο µιτωτικός δείκτης (Μ.Δ.) ως δείκτες κυτταροτοξικότητας, από υδατικά και οργανικά διαλύµατα των αιωρούµενων σωµατιδίων όλων των ανώτερων κατηγοριών από το προάστιο της Θεσσαλονίκης. Στα αποτελέσµατα παρατηρήθηκαν αυξηµένες τιµές SCEs στα κλάσµατα των αιωρούµενων σωµατιδίων σε σύγκριση µε τις καλλιέργειες ελέγχου. Τα Submicron και Fine κλάσµατα έδειξαν πως έχουν µεγαλύτερη επίδραση στα λεµφοκύτταρα σε σχέση µε τα υπόλοιπα κλάσµατα. Η αξιολολόγηση των δεικτών Δ.Ρ.Π. και Μ.Δ. έδειξαν µικρή επίδραση στη κυτταροσταστικότητα και κυτταροτοξικότητα. Το συµπέρασµα που προέκυψε από τη σύγκριση των διαφορετικών διαλυτών είναι πως τα σωµατίδια µε πιο ισχυρή πολικότητα προκαλούν µεγαλύτερη τοξικότητα στα λεµφοκύτταρα από τα µέτρια ή µη πολικά. 3 ABSTRACT The following study was accomplished at the laboratory of Genetics of the Medical School of Democritus University of Thrace, under the supervision of Professor Theodore S. Lialiaris, with the help of Professor Konstantini Samaras and her colleagues from the Department of Chemistry of Aristotle University of Thessaloniki. The purpose of this research was to study the effect of airborne particulate matter, collected in Thessaloniki during the winter 2012-13, on human chromosomes and cells in vitro. For this aim, they were collected different sizes of aerosols (Ultrafine (<0.49mm), Submicron (0.49-0.97mm), Fine (0.97-3mm) and Coarse (3-> 7mm)) from Eptapyrgio, an suburb area and each fraction was added to cultures of lymphocytes. This fractions were examined for Sister Chromatid Exchanges (SCEs), as a marker of genotoxicity, the Proliferation Rate Index (RPI) and the Mitotic Index (MI), as cytotoxicity marker. In the results the SCEs were found increased at the PM fraction in comparison to the control cultures. The Submicron and Fine fractions, in average, showed a higher effect on lymphocytes in comparison to the remaining fractions. The evaluation of the R.P.I. and the M.I. showed a low effect on the cytostaticity and the cytotoxicity. From the comparison of the fractions of the different solvents we take the conclusion that the particles with stronger polarity causes a higher toxicity on the lymphocytes. 4 Μηχανισµούς Σχηµατισµού Σύµφωνα µε τον τρόπο µε τον οποίο σχηµατίστηκαν τα αιωρούµενα σωµατίδια χωρίζονται σε πρωτογενή και δευτερογενή. 15 Εικόνα 5: Αιθαλοµίχλη στην πόλη της Θεσσαλονίκης (πηγή:mixanitouxronou.gr) 20