Th is paper examines expressive sentences in Polish, such as Idiota, nie kierowca! (lit. idiot, not driver) 'an idiot of a driver' and Potwór, nie matka! (lit. monster, not mother) 'a monster of a mother' . Variants of the "X, not Y" construction, its optional and obligatory elements are identifi ed. Diff erences are emphasised between the emphatic "X, not Y construction" and non-emphatic negative copular clauses. Moreover, relatedness is discussed between expressive NN juxtapositions, such as

more »

... ierowca idiota (lit. driver idiot) 'an idiot of a driver' or matka potwór (lit. mother monster) 'a monster of a mother' , and the "X, not Y" construction. Semantic-structural types of expressive NN juxtapositions are considered, following the cross-linguistic classifi cation of multiword units proposed by Scalise and Bisetto (2009) . Th e reversibility of NN juxtapositions is taken into account as well. Th e question is addressed which types of juxtapositions allow their constituents to appear in the "X, not Y" construction. Streszczenie Celem niniejszego artykułu jest analiza zdań ekspresywnych w języku polskim, których przykładami są zdania: Idiota, nie kierowca! oraz Potwór, nie matka! Omówiono wariantywność konstrukcji "X, nie Y". Przedstawiono jej obligatoryjne oraz fakultatywne elementy. Podkreślono różnicę między emfatyczną konstrukcją "X, nie Y" a nie-emfatycznymi zdaniami przeczącymi kopulatywnymi (łącznymi). Ponadto omówiono związek pomiędzy analizowaną konstrukcją a rzeczownikowymi zestawieniami ekspresywnymi, takimi jak kierowca idiota oraz matka potwór. Uwzględniono semantyczno-składniową klasyfi kację wyrazów złożonych (por. Scalise i Bisetto 2009) oraz odwracalność szyku leksemów wielowyrazowych. Wykazano, że w przypadku wybranych typów zestawień rzeczownikowych ich elementy składniowe mogą się pojawić w konstrukcji "X, nie Y". Słowa kluczowe rzeczownikowe zestawienia ekspresywne, konstrukcje emfatyczne, zdania kopulatywne