HAK ÂŞIĞI AMASYALI FEDÂÎ BABA VE TASAVVUF KÜLTÜRÜ1 * 2 ** GOD-LOVER FEDÂÎ BABA FROM AMASYA AND SUFI CULTURE Cafer ÖZDEMİR3 ***
Yrd Doç, Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Ve, Sosyal Bilimler, Eğitimi Bölümü
unpublished
Öz Fedâî Baba 1855 yılında Amasya'nın merkez mahallelerinden Yassıçal'da doğmuş ve 1940 yılında ölmüştür. Farklı bir kişiliğe sahip olan bu âşığın çocukluğunda geceleri türbelerde yattığı rivayet edilmektedir. Bir süre Amasya'da medrese eğitimi almıştır. Bir rivayete göre eğitimini tamamlamadan medreseyi bırakmıştır. Tokat ili Erbaa ilçesinde medfun Şeyh Mahmut Veli'nin soyundan gelen Derunî Baba'dan tasavvuf ilmini almıştır. Birçok kerameti anlatılan âşığın bilinen iki yüz elli iki şiiri
more »
... tur. Âşık tarzı şiir geleneğine uygun olarak rüyasında bade içip âşıklığa adım attığı bilinen Fedâî Baba saz çalamamakta, fakat irticalen şiir söyleme yeteneği bulunmaktadır. Bir Hak âşığı olarak Amasya ve civarını sıkça gezdiği için kendisi bir nevi gezici âşık konumundadır. Hem divan şiiri hem de halk şiiri geleneklerine uygun şiirler söylemiştir. Divan şiiri tarzındaki şiirleri, halk şiiri tarzında söylediği şiirlere göre dil açısından daha ağırdır. Başarılı bir âşık olduğu anlaşılan Fedâî Baba lirik bir üslûba sahiptir. "İlmi ledün, mürşit, zikir, dört kapı, ilahi aşk, tevhit" gibi tasavvuf geleneğinin temlerini dile getiren Fedâî Baba, Alevi-Bektaşi geleneğine mensup olduğu için şiirlerinde bu geleneğin izleri görülür. Tasavvuf ve Bektaşi kültürünün temel özelliklerini şiirlerinde ustaca harmanlamıştır. Amasya'nın Alevi-Bektaşi kültüründe önemli bir yeri vardır. Fedâî Baba, bu yörede güçlü bir etkisi olmasına rağmen hakkında fazla araştırma yapılmamış bir şahsiyettir. Çalışmada âşığın biyografisi üzerinde durulup şiirlerinden hareketle onun Alevi-Bektaşi kültüründeki önemi ve tasavvuf düşüncesi ortaya konmaya çalışılmıştır. Amasya'nın zengin bir değeri olarak görülmesi gereken bu âşık, yaşadığı dönemde halkı eğitmeye ve onlara doğru yolu göstermeye çalışmıştır. Seksen beş yıllık ömründe kendinden önceki geleneği başarılı bir şekilde devam ettirmiş ve Anadolu toplumu içerisinde kardeşlik bağı oluşturmaya çalışmıştır. Abstract Fedâî Baba was born in 1855 in Yassıçal, one of the central villages of Amasya, and he passed away in 1940. It is rumored that this Aşık who had a different personality stayed in tombs in his childhood. He studied madrasa in Amasya for a while. According to a widespread rumour, he left madrasa before he completed his education. In Erbaa, a town in Tokat province, he received the Sufi knowledge from Deruni Baba descended from entombed Sheikh Mahmut Veli. There are two hundred and fifty two known poems belonging to this Aşık whose miracles have been told. Fedâî Baba, known for his ingenuity in his dreams in accordance with the tradition of loveliest poetry, can not play the saz, but has the ability to sing poetic poem. He is a kind traveler as he frequently visits Amasya as a folk Aşık. He sang poems in accordance with both Ottoman and folk poetry styles. The poems which he composed
fatcat:pobtlbls2bbollevgjdbr2x3pu