Öz: İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda bilim ve teknoloji çok hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Bilim ve teknolojideki bu değişim, çağımız insanlarının yaratıcılık, eleştirel düşünme, problem çözme, teknolojinin etkili kullanımı, bilgi yönetimi, işbirliği ve iletişim gibi farklı becerilere sahip olmasını zorunluluk haline getirmiştir. Bu becerilerin öğrencilere kazandırılabilmesi ve geliştirilebilmesi için bazı öğretim modellerine ihtiyaç vardır. STEM; Science (Fen bilimleri), Technology

more »

... i), Engineering (Mühendislik) ve Mathematics (Matematik) alanlarının baş harflerinden oluşan ve bunların birbirlerine entegre edilmesi anlamına gelen bir öğretim yaklaşımıdır. Türkçeye FeTeMM şeklinde adapte edilen bu yaklaşım, öğrencilerin okulda öğrendikleri teorik bilgileri günlük hayata aktarabilmeleri, farklı disiplinleri bir bütün olarak ele alabilmeleri, bilginin yanında beceri kazanmayı da hedeflemektedir. Bu araştırmada 2010 yılından günümüze, STEM eğitimiyle ilgili ulusal alan yazında yapılmış makale ve lisansüstü tezlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında bulunan, 2010-2018 yıllarına ait ve anahtar kelimelerinde "STEM, STEM eğitimi, FeTeMM, entegre STEM öğretimi" terimlerini içeren toplam 45 lisansüstü tez incelenmiştir. Makalelerin seçiminde ise TÜBİTAK ULAKBİM-DergiPark veri tabanında bulunan eğitimle ilgili 64 dergi listelenmiş ve bu dergilerde 2010-2018 yılları arasında yayınlanan, yine aynı anahtar kelimeleri içeren 52 makale araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmalar, yayınlandıkları yıl, yayın dili, çalışılan bağımlı değişkenler, kullanılan yöntemler, veri toplama araçları, örneklem grupları ve veri analizi yöntemleri bakımından detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu araştırmadan elde edilen bulgularla, ülkemizde STEM eğitimiyle ilgili yapılan çalışmalara genel bir bakış kazandırılması ve yapılacak yeni çalışmalara ışık tutması beklenmektedir. Abstract: Science and technology have been changed very rapidly in the 21st century. This change in science and technology has made it necessary for people to gain different skills. These skills can be listed as creativity, critical thinking, problem solving and effective usage of technology, information management, cooperation and communication. Some teaching models are needed to enable students to acquire and develop these skills. STEM is an acronym for the fields of Science, Technology, Engineering and Math; and includes effective integration of them STEM education, which aims to enable students to transfer the theoretical knowledge that they learn in school to daily life, to handle different disciplines as a whole and to gain skills along with knowledge, has started to become popular recently. In this study, it is aimed to examine the articles and graduate theses in national literature about STEM education since 2010. Within the scope of this aim of the study, 45 master and doctoral theses and 52 journal articles which are reached from the national academic data base (ULAKBIM) and Higher Education Institution National Thesis Centre (YÖK) were selected for analysis. The studies were analyzed in terms of publication year, the language of publication, research methods, dependent variables, data collection tools, sampling groups, data analysis methods and represented with tables. With the findings of this research, it is expected to give an overview of the studies on STEM education in our country and to shed light on the new studies. Giriş Günümüz dünyasında her alanda kendini hissettiren çok hızlı değişim ve gelişmeler yaşanmaktadır. Özellikle bilim ve teknoloji alanlarında yaşanan bu hızlı ilerleyiş toplumlarda değişikliği de beraberinde getirmiştir. Bu değişimler özellikle sağlık, ekonomi, sanat, iletişim ve eğitim gibi birçok alanı da doğrudan etkilemiştir. Söz konusu alanlarda sürekli yeni buluşlara imza atılırken, teknoloji yaşamımızın her alanına girmektedir. Bilim ve teknolojide meydana gelen bu hızlı değişimler ülkeler arası rekabeti arttırmıştır. Ülkelerin uluslararası alanda söz sahibi olabilmesi için bireylerin de farklı becerilere sahip olması zorunluluk haline gelmiştir. 21. yüzyıl becerileri olarak adlandırılan bu beceriler yaratıcı ve eleştirel düşünme, problem çözme, bilimsel süreç becerilerine sahip olma, takım olarak işbirliği içinde çalışabilme olarak sıralanabilir (Akgündüz, Ertepınar, Ger, Kaplan Sayı ve Türk, 2015). Bu becerilere sahip bireyler yetiştirmek, ülkelerin ekonomik ve teknolojik gelişmelere ayak 825 uydurabilmesi için gereklidir. Günümüz meslekleri de bu beceriler çerçevesinde şekillenmektedir. Bu nedenle, erken çocukluk döneminden itibaren bu becerilerin çocuklara kazandırılması oldukça önemlidir. 21. yüzyıl becerilerinin bireylere kazandırılmasına yönelik ihtiyaçlar, ülkelerin eğitim sistemlerinde yeniliklere gidilmesine neden olmuş, çeşitli öğretim yöntem ve yaklaşımları kullanılmaya başlanmıştır. STEM eğitimi birçok alan ve beceriyi kapsaması sayesinde bu yeni yaklaşımlar içerisinde öne çıkan bir yaklaşım olarak yerini almıştır. Matematik, teknoloji, mühendislik ve fen alanlarını tek çatı altında toplayıp bütünleştiren STEM eğitimi 21. yüzyıl becerilerinin kazandırılmasında etkin rol oynamaktadır (Akgündüz, Aydeniz, Çakmakçı, Çavaş, Çorlu, Öner ve Özdemir, 2015). STEM terimi, orijinal dilinde science (fen), technology (teknoloji), engineering (mühendislik) ve mathematics (matematik) alanlarının baş harflerinin bir araya gelmesinden meydana gelmektedir. Ülkemizde FeTeMM (Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) olarak da adlandırılmaktadır. STEM; fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanlarının içerdiği bilgi ve becerilerin bütünleştirilmesi yoluyla, öğrencilere iletişim kurma, takım çalışması yapma, yaratıcı düşünebilme, araştırma yapma, sorgulama, üretme ve günlük hayat problemlerini çözebilme gibi birtakım becerilerin kazandırılmasını amaçlayan disiplinler arası bir eğitim yaklaşımıdır (Tezel ve Yaman, 2017). Böylece disiplinler arası ayrımın kaldırılması ve okul öncesinden üniversiteye kadar sorgulayan, araştıran, üreten ve yeni buluşlar yapabilen bir nesil yetiştirilmesi amaçlanmaktadır (Daşdemir, Cengiz ve Aksoy, 2018). STEM eğitiminin bir diğer amacı; farklı kademelerde eğitim alan meraklı, sorgulayıcı, yetenekli ve farklı becerilere sahip öğrencilerin belirlenerek, bu öğrencilerin üniversitelerde STEM alanlarına yönlendirilmesine olanak vermektir (Daşdemir vd., 2018). Amerika'da Ulusal Mühendislik Akademisi (National Academy of Engineering [NAE]) ve Ulusal Araştırma Konseyi'nin (National Research Council [NRC]) (2014) yayımladığı K-12 STEM eğitim raporuna göre, STEM eğitiminin üç temel amaca hizmet etmesi gerekmektedir. Bu amaçlar STEM alanlarında kariyer yapmaya yönlendirmek, STEM okuryazarlığını gerçekleştirmek, STEM iş alanlarına katılımı arttırmak ve yaygınlığını kazandırmak olarak sıralanabilir. STEM eğitimi yeni bir kavram olmasına rağmen, pek çok gelişmiş ülke bu alanda proje ve programlar geliştirmeye ve sınıf içerisinde uygulamalarını yapmaya başlamıştır (Çiftçi, 2018). STEM uygulamaları ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Günümüzde