W artykule została podjęta próba omówienia wspomnień Bogdana Czaykowskiego, Wiesława Stypuły i Franciszka Herzoga – kolegów z uchodźczego Osiedla dla polskich dzieci w Balachadi w Indiach – którzy ze znacznej perspektywy czasowej patrzą na ten etap swojego tułaczego dzieciństwa i go "interpretują". Wyeksponowane zostały walory tych – odmiennych w sposobie opracowania "materiału pamięci" – tekstów, świadectw dokumentujących ważny fragment osobistych biografii i polskich dziejów.