Çanakkale-Lapseki'de Farklı Arazi Kullanım Şekillerinin Sıçrama Erozyonuna Etkileri
Mehmet Parlak, Lapseki Çomü, Yüksek Meslek, Lapseki Okulu, Çanakkale Sorumlu
Fak. Derg. (COMU J. Agric. Fac.)
unpublished
Öz Erozyon sürecinin ilk aşamasını oluşturan sıçrama erozyonu, toprak partiküllerinin yer değiştirmesine ve toprak yapısının tahrip olmasına neden olur. Bu araştırma Lapseki'nin Subaşı Köyünde (Çanakkale) 3 farklı arazi kullanım şekillerindeki (kiraz bahçesi, buğday tarlası ve mera) sıçrama erozyonunu belirlemek için yapılmıştır. Her bir arazi kullanım şekline göre 8'er tane sıçrama kabı ve sıçrama hunisi kiraz bahçesi, buğday tarlası ve meraya yerleştirilmiştir. 21 Kasım 2011 ile 5 Mayıs 2012
more »
... arihleri arasında doğal yağış koşullarında sıçrama erozyonu ölçülmüştür. Sıçrama kaplarındaki ortalama toprak miktarları kiraz bahçesi, buğday tarlası ve merada sırasıyla 1975 g m-2 , 498,2 g m-2 , 219,3 g m-2 ; sıçrama hunilerinde ise ortalama toprak miktarları sırasıyla 982,2 g m-2 , 633,5 g m-2 ve 465 g m-2 olarak belirlenmiştir. Sıçrama erozyonuyla oluşan toprak kaybının azaltılması için mevcut kiraz bahçelerinde acilen uygun olan örtü bitkilerinden birisi yetiştirilmelidir. Anahtar Kelimeler: Toprak erozyonu, Sıçrama kabı, Sıçrama hunisi, Mera. Abstract Effects of Splash Erosion over Different Land-Use Types in Çanakkale-Lapseki Splash erosion is the initial stage of water erosion and displaces soil particles and destroys soil structure. This study was carried out to determine the splash erosion over 3 different land-use types (sweet cherry orchard, wheat field and rangeland) in Subaşı Village of Çanakkale-Lapseki. A total of 8 splash cups and splash funnels were placed for each land-use type (sweet cherry orchard, wheat field and rangeland). Splash erosion was measured under natural precipitation conditions between the dates of 21 November 2011 and 5 May 2012. Amount of mean soil in splash cups for sweet cherry orchard, wheat field and rangeland were measured as 1975 g m-2 , 498.2 g m-2 , 219.3 g m-2 , respectively and the amounts of mean soil in splash funnels were 982.2 g m-2 , 633.5 g m-2 and 465 g m-2 , respectively. A proper cover crop should urgently be grown within sweet cherry orchards to reduce the soil loss through splash erosion. Giriş Arazi kullanımı, yüzey akış ve erozyon sürecini etkileyen faktörlerden birisidir. Yanlış arazi kullanımı erozyonu hızlandırmakta ve arazi bozulmasına neden olmaktadır. Ülkemizde erozyon tehlikesi boyutunun fazla olduğu bilinmektedir. Türkiye' de erozyon açısından sorunsuz arazilerin yüzdesi 13,86 olmasına karşın, şiddetli ve çok şiddetli arazilerin oranı %58,74'tür (Çanga, 1995). Ülkemizde erozyon kayıplarının fazla olmasında doğal koşullar, uygulama teknikleri ve sosyo ekonomik nedenler sayılabilir. Doğal etkenler içerisinde topoğrafya ve iklim koşulları önemlidir. Ülkemiz hem yükselti ve hem de eğim özellikleri bakımından oldukça uç koşullar göstermektedir. Ortalama yükseltisi 1.250 m. olan ülkemiz arazilerinin %64'ünden fazlası, %12'den çok eğim gösteren alanlardan oluşmaktadır. Bunun yanında yağışların düzensiz olması ve aşındırıcı potansiyellerinin yüksek olması su erozyonuna karşı çok duyarlı bir yapı oluşturmaktadır. Uygulama teknikleri ele alındığında ülkemizde toprakların elden çıkmasında en önemli etken arazilerin yeteneklerine uygun kullanılmamasıdır (Haktanır, 1997). Uygun olmayan tarımsal kullanımlar, ormansızlaşma, aşırı otlatma, terk edilmiş araziler, orman yangınları ve karayolu yapım aktiviteleri toprak erozyonunu artırmaktadır. Bu faktörler arasında tarımsal arazi kullanımı en yüksek erozyona neden olmaktadır (Nunes ve ark., 2011). Stroosnijder (2005), tarım alanlarında su erozyonu ölçümü için 5 farklı ölçek olduğunu bildirmiştir. Bunlar sırasıyla 1. Parmak arası (sıçrama) erozyonu için nokta (1 m 2) ölçeği 2. Parmak (parmak arası) erozyonu için parsel (<100 m 2) 3) Sediment birikimi için yamaç (<500 m 2) 4. Kanal erozyonu için tarla (<1 ha) ve 5. Küçük havza (<50 ha) ölçeğidir. Sıçrama erozyonunun (nokta ölçeği) belirlenmesi için çeşitli sıçrama ölçüm aletleri geliştirilmiştir. Bunlardan birisi sıçrama kapları (Bochet ve ark., 1998; Parlak ve Özaslan Parlak, 2010; Konz ve ark., 2012) diğeri de sıçrama hunileridir (Abu
fatcat:4rjeahmqfvgjxm66dqppvlqyau