93 Harbine Giden Buhranlı Dönemin Bazı Siyasi Olaylarının Fransız Büyükelçilik Yazışmalarına Yansımaları

Fatma UYGUR
2020 Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi  
Osmanlı Devleti'nin tasfiyesi anlamına gelen Şark Meselesi bağlamında 93 Harbini içine alan 1875-1878 yılları, devletin kaybettiği toprak, insan ve prestij bakımından Türk tarihinin buhranlı dönemlerinden biri olmuştur. Avrupa güç dengesi siyasetinde, büyük güçlü devletler, Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü koruma politikasından, birbirlerini diplomasi yoluyla vazgeçirmeye başlamışlardır. Fransa ise Rusya, Avusturya- Macaristan, İngiltere ve Almanya'yı güvenilmez olarak görmüş kendi
more » ... ı ve yetkin diplomatları sayesinde bu ülkelerin aralarında gizli görüşmeleri önceden tespit edip buna göre pozisyon almış veya konjonktürün gereğini kabul etme çabası içine girmiştir. Fransız Büyükelçiler gizli, çok gizli ve hususî ibareli belgelerle, başta Rusya olmak üzere, İngiltere, Almanya, Avusturya-Macaristan ve diğer ülkelerin diplomatik bilgilerini veya hamlelerini Fransız Dışişleri'ne aktarmışlardır. Kritik anlarda atılan adımlar, memorandumlar, notalar, acil telgraflar, kısa notlar, şifreli yazılar veya teferruatlı raporlar bu sürecin önemini ortaya koymuştur. Bu çalışmada, Fransız Büyükelçilik yazışmalarında ele alınan, Hersek ayaklanması, Bulgar isyanları, Selânik vakası ve akabinde vuku bulan kritik konular ele alınmıştır. İstanbul, Paris, Londra, Berlin, Viyana ve Saint-Petersbourg gibi merkezlerde bulunan Fransız Büyükelçilerin, bu olaylara değin diplomatik görüş ve düşünceleri ortaya konulmuştur. Bu süreçte, Avusturyalı Kont Andrassy, Rus General İgnatief ve Fransız Dük Decazes gibi dönemin öne çıkan güçlü diplomatik ve siyasi figürlerinin karşılıklı olarak başlattıkları yazışmalar incelenmiştir. Hiç şüphesiz Fransızların olaylara bakışında ilgili bölgeden gelen taraflı elçilik raporları etkili olmuştur. Ancak Fransa'nın politik tutumunu ortaya koyması bakımından dikkate değer kabul edilmiştir.
doi:10.33171/dtcfjournal.2020.60.2.5 fatcat:gf7t2q4dcnc2fjniwy5yiq6qiy