This article presents a review of family sagas theory (family novels) as a genre. A family saga derives from Medieval Saga, but in contemporary meaning it is an extensive epic story about the history of the family. The purpose of the article is to organize earlier concepts and create a consistent model of a traditional family saga. It is also an introduction to the study of contemporary representations of this genre. family saga, family novel, genology, genre of literature Wprowadzenie We

more »

... zesnej genologii literackiej nadal można znaleźć obszary, które albo nie zostały jeszcze odkryte i dostatecznie zbadane, gdyż wiążą się z najnowszym, wciąż ewoluującym materiałem literackim, albo panuje w nich nieporządek terminologiczny i konceptualny. W tak pojemnym gatunku epickim, jakim jest powieść, istnieje szczególnie dużo potencjalnych podgatunków czy odmian gatunkowych, mogących stanowić źródło inspiracji dla genologów. Zwłaszcza rozwijająca się i zyskująca powoli zainteresowanie badaczy literatura popularna zapewnia nowy materiał do analiz 1 . Jeśli sięgnąć jednak do odmian powieści bardziej zakorzenionych w tradycji genologicznej, można znaleźć przypadki tak skomplikowane, jak powieść rodzinna, która jest przedmiotem tej pracy. Wydaje się, że problem z sagą rodzinną (powieścią rodzinną) 2 dotyczy przede wszystkim nomenklatury -niekonsekwentnie stosowanej zarówno w dyskursie popularnym, publicystycznym, jak i przez samych badaczy. Mamy bowiem do czynienia z konwencjonalizowaniem się i przenoszeniem nazw genologicznych "dla oznaczenia innych przedmiotów genologicznych, takich nawet, które nie pozostają w genetycznym związku z tymi, z którymi dana nazwa była pierwotnie związana" (Skwarczyńska 1987: 98-99). Stefania Skwarczyńska sygnalizowała ten problem po raz pierwszy w 1966 roku na łamach "Zagadnień Rodzajów Literackich", podkreślając konieczność konsekwencji i właściwego, nieprzypadkowego doboru terminów naukowych. To jednak tylko jedna strona zagadnienia. Druga, istotniejsza, wiąże się z samym przedmiotem badań i pytaniem, po pierwsze, o możliwość jego genologicznego uporządkowania oraz, po drugie -wyróżnienia w ogóle. Chaos terminologiczny i nachodzenie na siebie definicji co najmniej kilku znanych dziś odmian gatunkowych powieści powinny stanowić punkt wyjścia w rozważaniach nad sagą rodzinną. We współczesnej genologii literackiej łatwo dostrzec dwa podstawowe bieguny: genologię tradycyjną, której przedstawiciele bronią raczej wyraźnych granic poszczególnych gatunków, oraz zwolenników opisu gatunku ujmowanego jako płynna, rozmyta kategoria 1 Warto wspomnieć choćby powieść graficzną czy powieść kryminalną, która z kolei rozgałęzia się, tworząc kolejne pododmiany gatunkowe. 2 Będę używała tych dwóch nazw naprzemiennie, optując jednak za terminem saga rodzinna na oznaczenie odmiany powieściowej, której charakterystykę opisuję.