ÖZET Arýtma çamurlarýnýn topraklarýn bazý fiziksel ve kimyasal özelliklerine olan etkilerinin belirlenmesi amacýyla oluþturulan bu çalýþma 2004 -2007 yýllarý arasýnda Iðdýr Ýli Aralýk Ýlçesinde yürütülmüþtür. Araþtýrma þansa baðlý deneme bloklarý planýna göre 3 paralelli olarak planlanmýþ olup, boyutlarý 3,0 m x 3,0 m (9 m 2 ) olan 12 parselde yürütülmüþtür. Deneme parsellerine 2004 yýlýnýn Temmuz ayýnda 0 (Kontrol), 4, 8 ve 12 t/da düzeylerinde arýtma çamuru uygulamasý yapýlmýþ, bu tarihten

more »

... ra arýtma çamuru uygulamasý yapýlmamýþtýr. Araþtýrmada, ASKÝ Ankara Merkezi Atýk Su Arýtma Tesisinden alýnan anaerobik arýtma çamuru kullanýlmýþtýr. Organik madde içeriði yüksek arýtma çamurunun tuzlu-alkali topraða uygulanmasý hem fiziksel hem de kimyasal toprak özelliklerinde önemli deðiþikliklere neden olmuþtur. Elde edilen etki, araþtýrmanýn yürütüldüðü yýllara ve seçilen uygulama düzeylerine baðlý olarak farklýlýklar göstermekle birlikte, incelenen bütün fiziksel ve kimyasal parametreler bakýmýndan en yüksek etki en yüksek uygulama düzeyi olan 12 t/da uygulamasýndan elde edilmiþtir. Ancak bu olumlu etki, toprak ESP'sinde arzu edilen seviyelere ulaþmamýþtýr. Dolayýsýyla organik karakterli materyallerin bu gibi alanlara uygulanmasý ýslah sonrasý tercih edilmelidir. Sonuç olarak toprak fiziksel ve kimyasal özelliklerinin iyileþtirilmesi ve toprak verimliliðinin saðlanmasý amacýyla kullanýlacak olan arýtma çamurlarýnýn önemli bir alternatif kaynaðý olduðu ve çevre açýsýndan olumlu katkýlar saðlayacaðý belirlenmiþtir. Anahtar Kelimeler: Arýtma çamuru, toprak fiziksel ve kimyasal özellikleri. Application of Sewage Sludge as a Soil Physical and Chemical Amendment Abstract The effect of sewage sludge application on some soil physical and chemical properties was studied between years 2004 and 2007 in Igdir plain (Aralik), Turkey. The experiments were conducted using a complete randomized block design with three replications in 12 plots, each measuring 3.0 m x 3.0 m (9 m 2 ). Anaerobic digested sewage sludge, obtained from wastewater treatment plant of Municipality of Ankara, was mixed to the arable layer (0 -25 cm) of the experimental site in July 2004 in the rates of 0 (Control), 4, 8 and 12 t da -1 dry weight of sewage sludge, no sewage sludge application was made after this date. Application of sewage sludge to saline-sodic soil enhanced not only soil physical properties but also chemical properties. However, this effect has changed with years and application rates. Considering the physical and chemical properties, the most effective application ratio was found as 12 t da -1 . But these positive effects were not reached to desired levels in soil exchangeable sodium percentage (ESP). Therefore, application of sewage sludge to saline-sodic soils should be done after reclamation. Results obtained have showed that sewage sludge is an alternative way to improve soil physical and chemical properties and productivity, as well as to protect environmental pollution.