Giriş Erkek infertilitesi, bir erkeğin normal bir kadın partner varlığında korunmasız cinsel ilişkiye rağmen, bir yılın sonunda konsepsiyon meydana gelmemesi veya çocuk sahibi olamaması olarak tanımlanmaktadır.(1) Evli çiftlerde yaklaşık olarak %10-15 oranında infertilite görülmekte olup etiyolojik nedenler göz önüne alındığında %50'sinde kadın faktörünün, %30'unda izole erkek faktörünün ve %20'sinde de hem erkek hem de kadın faktörünün olduğu anlaşılmaktadır. Buna göre çiftlerin yaklaşık

more »

... nde erkek üreme sistemi disfonksiyonuna rastlandığı görülmektedir.(2-4) Farklı etiyolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde hikaye ve fizik muayeneyi takiben semen analizinin yapıldığı ve bunun da tanıda son derece önemli olduğu bilinmektedir. Aslında, geçmiş yılların aksine günümüzde, her ne kadar erkek faktörü ile bağlantılı olan infertilite, etiyolojide önemli bir rol oynasa da yıllar boyunca çoğu zaman bir kenara itilmiştir. Gerçekten de hem ülkemizde hem de yurt dışında erkek partnerin neredeyse fizik muayene ve öykü alınmadan sadece semen analizindeki sayı ve harekete göre değerlendirildiği görülmektedir. Ancak bilim ve teknolojinin gelişmesi erkek infertilitesinde de yerini almış ve günümüzde infertilitenin gerçek nedeninin bulunması için semen analizi, sayı ve hareketin ötesinde sperm şekil ve boyutunu gözönüne bulunduran bir değerlendirme olan sperm morfolojisini de içine alacak şekilde daha ayrıntılı olarak incelenmeye başlanmıştır. Sperm morfolojisinin değerlendirilmesi ışık mikroskobu, elektron mikroskobu ya da farklı boyama teknikleri kullanılarak yapılmaktadır. Bu boyama teknikleri Papanicolaou, Hematoksilen boya, Toluidin blue-pironin, Giemza ve İnfertilite, çiftlerin korunmasız cinsel ilişkiye rağmen, bir yılın sonunda gebelik sağlayamaması olarak tanımlanmaktadır. Gebelik girişiminde bulunan çiftlerin %10-15'inin bunu başaramadığı bildirilmektedir. Yakın zamanda yapılan çalışmalar fertilite nedeniyle değerlendirilen çiftlerin %40-50'sinden fazlasında erkek faktörünün sorumlu olduğunu göstermiştir. Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde, infertilite sebeplerinin gösterilmesinde semen analizi oldukça önemlidir. Semen analizinde değerlendirilen primer parametreler ejakülat miktarı, sperm hareketi, total sperm sayısı ve sperm morfolojisidir. Sperm morfolojisi sperm büyüklüğü ve şeklini ifade etmektedir. Geçmişte sperm morfolojisinin değerlendirilmesi ve klinik önemi erkek infertilite potansiyelinin tayini yönünde tartışmalı olsa da yakın zamanda yapılan çalışmalar morfolojik değerlendirmenin çiftlerde gebelik sonuçları için sensitif ve spesifik olduğunu belirtmektedir. Spermatozoanın morfolojik tespiti için birkaç kriter kullanılmaktadır. En sık kullanılan kriterler Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterleri ile Tygerberg katı kriterleridir. Bu derlemede sperm morfolojisinin klinik önemi son literatürlere göre sunulmaktadır. Anahtar kelimeler: Erkek, infertilite, gebelik, sperm, morfoloji Infertility is defined as a couple's inability to achieve pregnancy following one year of unprotected intercourse. It has been estimated that 10-15% of couples attempting to achieve pregnancy are unable to do so. Recent studies have shown that the male factor is contributory in more than 40-50% of couples presenting for fertility evaluation. In the evaluation of male infertility semen analysis is quite important for determining the causes of infertility. In semen analysis, the primary parameters that are evaluated are the volume of the ejaculate, sperm motility, total sperm count, and sperm morphology. Sperm morphology refers to the size and shape of the sperm. In the past, although the measurement or evaluation and clinical significance of sperm morphology were controversial for the determination of a male's fertility potential, recent studies suggest that morphologic assessment is both sensitive and specific for pregnancy outcomes in couples. Several different criteria are utilized for determining the morphology of spermatozoa. The most widespread are the World Health Organization criteria and the Tygerberg strict criteria. In this review, the clinical significance of the sperm morphology is presented according to the current literature.