Η εκπαιδευτική έρευνα και παρέμβαση στην οποία αναφέρεται η παρούσα διατριβή έγινε στις φυλακές των Διαβατών Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2001 έως και τον Ιούνιο του 2003. Σκοπός της έρευνας είναι να συμβάλλει στη συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης παιδαγωγικής πρότασης για το γραμματισμό ενήλικων κρατουμένων, Ελλήνων και αλλοδαπών. Παράλληλα επιχειρεί να παρουσιάσει μια άλλη οπτική της εκπαίδευσης κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων και του ρόλου των εκπαιδευτικών που οργανώνουν αντίστοιχες

more »

... ιες. Επιπλέον, στην εργασία διατυπώνονται επιχειρήματα για την κριτική του σωφρονιστικού συστήματος και τις πρακτικές του θεσμού της εκπαίδευσης ενηλίκων με σκοπό να διαμορφωθεί μια εναλλακτική παιδαγωγική πρόταση, που δεν ακολουθεί τις κυρίαρχες εκπαιδευτικές πρακτικές. Για τη συγκέντρωση και αξιοποίηση του ερευνητικού υλικού εφαρμόστηκε η Συμμετοχική Έρευνα Δράσης (Σ.Ε.Δ.) ως βασικό εργαλείο της μεθόδου έρευνας. Η Σ.Ε.Δ. υλοποιήθηκε μέσα από την καθημερινή παρουσία στο χώρο του σχολείου της φυλακής, την παρατήρηση και καταγραφή σε προσωπικά ημερολόγια των μαθημάτων και των γεγονότων της καθημερινότητας, την παρουσία στις δίκες των μαθητών, τις επαφές με τους γονείς και τους δικηγόρους τους και άλλα. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των μαθημάτων στηρίχθηκε στις βασικές αρχές της παιδαγωγικής θεωρίας του βραζιλιάνου παιδαγωγού Paulo Freire, κεντρικό σημείο της οποίας αποτελεί η «κριτική συνειδητοποίηση» για την οργάνωση ενός κοινωνικού και πολιτικού γραμματισμού. Κατά συνέπεια οι στόχοι της παρέμβασης διακρίνονται σε πολιτικό-κοινωνικούς, σε ανθρωπιστικούς και σε παιδαγωγικούς. Οι παραπάνω στόχοι καθόρισαν τόσο το περιεχόμενο των μαθημάτων όσο και το εκπαιδευτικό υλικό που αξιοποιήθηκε. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας ο αποκλεισμός των κρατουμένων από το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση είναι θεσμικός και οφείλεται στον τρόπο λειτουργίας της φυλακής και κατ' επέκταση του σωφρονιστικού συστήματος. Οι προσωπικές παρεμβάσεις των δασκάλων αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα για την ενεργοποίηση των αρμόδιων κρατικών φορέων για τη [...]