Plaats en taak van de Nederlandsche Bank (ONB) Het geld heeft zich geleidelijk vrijgemaakt uit de sfeer van de consumptiegoe deren, waartoe het oorspronkelijk behoorde. Zolang dit laatste nog het geval was, vormde de geldwaarde geen probleem. Die was gebaseerd op de waarde van het geldmateriaal als consumptiegoed. Nog lang daarna werd een vaste verbinding gelegd met een intrinsiek waardevol goed buiten de geldsfeer zelf: het goud. Als ook de vaste goudprijs wordt losgelaten berust het

more »

... in de waarde van het geld alleen nog bij de integriteit van de uitgevers van geld. De centrale banken zijn daarom, ook nu nog, betrekkelijk onafhankelijke instellingen, die zich buiten het onmiddellijke politieke gewoel bevinden. Er gens wordt gewaakt over de hoogheid van het geld. Wat Nederland betreft bepaalt art. 9 lid 1 van de Bankwet-1948: "De Bank -in onze terminologie: DNB -heeft tot taak de waarde van de Nederlandse geldeenheid te reguleren op zodanige wijze als voor 's lands welvaart het me.est dienstig is, en daarbij die waarde zoveel mogelijk te stabiliseren". Hieruit blijkt duidelijk de taak van DNB. Tegelijkertijd wordt de betrekke lijkheid van die taak tot uitdrukking gebracht. Het gaat om "zoveel mogelijk" stabiliseren, en het ondergeschikt maken aan "'s lands welvaart". Wat 's lands welvaart is wordt uitgemaakt in Den Haag en niet in Amsterdam. Het geld kan dienstbaar worden gemaakt aan doelstellingen van economische politiek die buiten het geldwezen zelf zijn gelegen. Het kan een speelbal van de politiek worden. Alleen al de genoemde wettelijke formulering bevat een waarschuwing, DNB niet te beschouwen als een instelling die alles kan corrigeren wat er in de rest van de economie op geldgebied fout gaat. Wat DNB wel kan doen, is wijzen op die fouten. Zij is het geldelijke geweten van ons land. Naar zijn geweten behoeft men niet te luisteren, en zelfs als men luistert behoeft men er niet aan te gehoorzamen. Er wordt alleen zondebesef gekweekt. Men is voortaan gewaarschuwd. Zit DNB dan niet aan de geldkraan en kan zij niet weigeren, meer geld ter beschikking te stellen zodat er geen munitie meer is voor inflatie? Ook dat is te rechtlijnig gedacht. DNB beheert niet alle geldschepping, en voorzover dat wel het geval is, kan zij toch bezwaarlijk alles rechttrekken wat elders in de eco nomie scheefgetrokken wordt. Daarmee hebben we het voornaamste thema te pakken dat het jaarverslag-1979 beheerst en dat ook in vorige jaarverslagen doorklonk. Daarnaast is er een artikel van de president van DNB dat nader licht werpt op zijn gedragslijn.1)