Zasadność zwolnienia usług pośrednictwa finansowego z podatku od wartości dodanej Streszczenie: Celem artykułu jest przedstawienie przyczyn i konsekwencji zwolnienia usług pośrednictwa finansowego z podatku od wartości dodanej. Pośrednicy finansowi pozostają zwolnieni pomimo tego, że ich działalność stanowi bardzo znaczącą część gospodarki narodowej. Można wskazać szereg argumentów uzasadniających wspomniane zwolnienie. Istnieją wątpliwości, czy usługi pośrednictwa finansowego tworzą wartość

more »

... aną, a jeśli przyjąć, że tworzą, to pozostaje problem ustalenia (pomiaru) wartości dodanej. Na wysokość stopy procentowej, która jest główną kategorią w usługach pośrednictwa finansowego, wpływa wiele czynników, spośród których nie wszystkie tworzą wartość dodaną. Obok trudności związanych z ustaleniem podstawy opodatkowania, istnieje jeszcze problem zdefiniowania podmiotu czynnego. W artykule wskazane zostały również konsekwencje obowiązującego zwolnienia z podatku i to zarówno dla podmiotów świadczących te usługi jak i podmiotów korzystających z tych usług. Zwolnienie usług pośrednictwa finansowego może wpływać na decyzje podmiotów świadczących te usługi w zakresie: proporcji wykorzystania czynników produkcji, sposobu wykonywania czynności pomocniczych w przedsiębiorstwie lub poza nim, współpracy podmiotów działających w branży, wyboru charakteru podmiotu świadczącego usługi pośrednictwa finansowego (specjalizacja vs. uniwersalizacja), wyboru miejsca, z którego dostarczane są towary, wyboru miejsca siedziby i struktury organizacyjnej usługodawcy. Zwolnienie usług pośrednictwa finansowego wpływa również na klientów pośredników na przykład w zakresie: wyboru struktury kapitału, wyboru narzędzi zarządzania ryzykiem, możliwości konkurowania za granicą przez przedsiębiorców korzystających z usług pośrednictwa finansowego, międzyokresowego wyboru skali konsumpcji, subsydiowania przez przedsiębiorców kredytów zaciąganych przez gospodarstwa domowe. * Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Finansów Przedsiębiorstw, e-mail: arkadiusz. bernal@ue.poznan.pl 1-2 (245-246) Rok LXXX/XXI styczeń-luty 2012 s. 117-133 GOSPODARKA NARODOWA Nr 1-2/2012 Słowa kluczowe: usługi pośrednictwa finansowego, podatek od wartości dodanej, opodatkowanie konsumpcji, bank, kredyt, Unia Europejska, dyrektywa. Kody JEL: H25 Artykuł wpłynął do druku 11 grudnia 2011 r. Wstęp Wartość dodana może być uznana za przedmiot opodatkowania podatkiem od wartości dodanej tylko wówczas, gdy podatek ten jest powszechny. Występujące w tym podatku zwolnienia, zakłócają mechanizm tego podatku i powodują szereg negatywnych konsekwencji. Usługi pośrednictwa finansowego, które stanowią istotną część gospodarki, są z tego podatku zwolnione. Zwolnienie odnoszące się do tak ważnej sfery gospodarki może wzbudzać kontrowersje, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę, że wiele państw poszukuje obecnie nowych sposobów opodatkowania działalności bankowej. Celem artykułu jest przedstawienie przyczyn i konsekwencji zwolnienia usług pośrednictwa finansowego z podatku od wartości dodanej, a także możliwych sposobów rozwiązania problemu tego zwolnienia. Podatek od wartości dodanej i zwolnienia w tym podatku Podatek od wartości dodanej jest podatkiem stosunkowo nowym. Podstawy konstrukcji teoretycznej tego podatku powstały w 1920 r. Za twórcę tych podstaw uznaje się niemieckiego przedsiębiorcę von Siemensa. W 1921 r. w Stanach Zjednoczonych Adams stworzył koncepcję metody fakturowej. Szczególne znaczenie dla rozwoju podatku od wartości dodanej przypisuje się Francuzowi -Lauré [Ebrill et al., 2001]. Pierwszym państwem, które wprowadziło podatek od wartości dodanej, była Francja w 1954 r. Od tego czasu popularność tego podatku rosła, a kolejne państwa wprowadzały ten podatek do swojego ustawodawstwa. Współcześnie podatek od wartości dodanej jest źródłem dochodów publicznych w 145 państwach [Schenk, Oldman, 2007]. Podatek od wartości dodanej może być pobierany według metody rachunkowej (accounts-based VAT), ale również według metody transakcyjnej (transaction based VAT). W ramach metody transakcyjnej można wyróżnić metodę fakturową (credit-invoice VAT), a także metodę kredytu podatkowego podlegającego odliczeniu, ale bez faktur (credit-subtraction VAT without invoices). Metodą mającą powszechne zastosowanie na świecie, w tym w szczególności w państwach europejskich, jest metoda fakturowa. W podatku od wartości dodanej pobieranym według metody fakturowej szczególne znaczenie ma mechanizm odliczania podatku z poprzednich faz obrotu. To właśnie dzięki systemowi naliczania podatku od dokonywanej sprzedaży i odliczania podatku z poprzedniej fazy, przedmiotem opodatkowania jest wartość dodana.