1. §. Eski Osmanlı kaynaklan, ortaya koydukları malzeme bakımından çok defa tarihçilerin, edebiyatçıların ve dilcilerin ortak kaynakları durumundadır. Hele bir kaynak eser, konusu ve muhtevası ne olursa olsun dili ve metni itibariyle bir dilciyi doğrudan doğruya ilgilendirmektedir. Farklı alanlar arasındaki bu malzeme ortaklığı dolayısiyle, burada transkripsiyonla ilgili bazı değerlendirmeler üzerinde durmak istiyoruz. * Hamburg'da 5-10 Eylül 1976 tarihleri arasında yapılan "II. Osmanlı ve

more »

... lı öncesi Araştırmaları Semineri"ne bildiri olarak sunulmuştur. ZEYNEP KORKMAZ diği XVI. yüzyıldan sonraki dönemde bu durum daha da önem kazanır. 3. §. Anadolu bölgesinde kurulup gelişmiş olan Türk yazı dilinin XIII. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar uzanan devresini, dil yapısı ve imlâ sistemi bakımından, genellikle iki farklı döneme ayırmak gerekir. Birinci dönem, XIII. Yüzyıldan XV. yüzyıl ortalarına kadar süregelen dönemdir. Bu dönemde yazı dili bir yandan Orta-Asya'dan gelme eski Türk yazı dili kalıntılarından kurtulmağa çalışırken, bir yandan da Oğuzca'ya, yani konuşma diline dayalı yepyeni karakterde bir yazı dili olma gayreti içine girmiştir. Dolayısiyle de, daha ağızların etkisinden kurtularak, gelişmesini tamamlayıp istikrara kavuşabilmiş değildir. Bu durumda, tarihî sebepler dışında, siyasî yapının istikrarsızlığı ile, etnik yapıda henüz biribirini bastıramamış karışmaların da büyük rolü vardır, işte bu yüzdendir ki XV. yüzyıl ortalarına kadar uzanan Eski Anadolu Türkçesin'de, yazı dili ile konuşma dili arasında genel bir paralellik müşahade edilmektedir. Ayrıca, bu dönemde, hem hareke hem de kısmen hurûf-ı imlâ temeline dayanan bir yazı sistemi yer aldığından, Arap alfabesinin elverdiği oranda imlâ ile dilin fonetik yapısı arasında da bir bağlantı göze çarpmaktadır. Ancak, engeç XVI. yüzyıldan başlayarak, artık konuşma dili ile yazı dili biribirinden ayrılmış olduğundan, bu değişme ve gelişmeye paralel olarak, Osmanlı imlâsı da çok defa talâffuzla bağlantısı bulunmayan bir klişe imlâsı durumuna gelmiş bulunuyordu. Böylece, Eski Anadolu Türkçesi ile Osmanhca arasında dilin iç ve dış yapısı bakımından önemli ayrılıklar ortaya çıkmıştır, iki dönem arasındaki bu farklılaşma dolayısiyle kritik metin yayınlarında, eserlerin yazılış ve kopya tarihleri bakımından bu dönemlerden hangisine girdikleri hususu, değerlendirme kriterleri açısından ayrı birer önem taşır. Bu genel açıklamadan sonra, şimdi konumuzu, zamanın elverdiği ölçüde, eserlerden ahnmış bazı örneklerle aydınlatmağa çahşahm: Metin Yayınlarında Ünlü Sistemi ile İlgili Değerlendirmeler 4. §. Eski Osmanlı metinlerinin kritik yayınlarında göze çarpan değerlendirme aksaklıklarının büyük bir kısmı ünlü sistemi ile ilgilidir. Başlıca örnekleri şunlardır: