Streszczenie Nutrigenomika analizuje związki między dietą a genami i identyfikuje mechanizmy w jakich żywność i żywienie wpływają na stan zdrowia i choroby cywilizacyjne [3] . Bioaktywne składniki diety są cząsteczkami sygnałowymi, które przenoszą informacje ze środowiska zewnętrznego i wpływają w sensie ilościowym i jakościowym na poziom ekspresji genów w komórce. Działanie biologiczne bioaktywnych składników diety zależy od wielu fizjologicznych procesów, które mogą zachodzić jednocześnie w

more »

... rębie kilku genów. Opisywany polimorfizm genów może zmienić ich funkcję i w konsekwencji fizjologiczną odpowiedź organizmu na składniki pokarmowe. Bioaktywne składniki diety działają przynajmniej na dwóch poziomach: jako czynniki regulujące strukturę chromatyny i jako czynniki regulujące w sposób bezpośredni aktywność receptorów jądrowych. Procesy syntezy i naprawy DNA są regulowane przez niektóre witaminy, makro-i mikroelementy. Są one m.in. kofaktorami enzymów katalizujących replikację DNA, jego metylację i naprawę. Profil metylacji DNA może się zmieniać pod wpływem diety, polimorfizmów pojedynczego nukleotydu oraz działania czynników środowiskowych. Bioaktywne składniki diety mogą bezpośrednio wpływać na proces ekspresji genów, działając jako ligandy receptorów jądrowych. Wrażliwą na składniki diety grupą receptorów jądrowych są receptory sensorowe. Do grupy tej należą m.in. receptory PPAR (peroxisome proliferator activated), odpowiedzialne za metabolizm energetyczny oraz receptory LXR (liver X receptor), FXR (farnesoid X receptor) i RXR, odpowiedzialne za metabolizm cholesterolu. nutrigenomika • bioaktywne składniki diety • receptory jądrowe Summary Nutrigenomics analyzes relations between diet and genes, and identifies mechanisms in which food and nutrition affect health and lifestyles and noncommunicable diseases (R. Chadwick, 2004). Bioactive dietary components are signal molecules that carry information from the external environment and affect in terms of quantity and quality in the process of gene expression. The biological effect of bioactive dietary components depends on various of physiological processes that can occur within a few genes. Polymorphism of genes can change their function and physiological response of the body for nutrients. Bioactive dietary components work on at least two levels of the expression of genes as factors regulating chromatin structure and as factors directly regulate the activity of nuclear receptors. The processes of synthesis and DNA repair are regulated by some of vitamins, macro-and micro-elements. They provide, among others, cofactors of enzymes that catalyze the replication of DNA methylation and its repair. DNA methylation profile may change under the influence of diet, single nucleotide polymorphisms and environmental factors. Bioactive dietary components may directly affect the process of gene expression by acting as ligands for nuclear receptors. Sensitive to dietary group of nuclear receptors are sensory receptors. This group includes, among others receptor PPAR (peroxisome proliferator activated), responsible for energy metabolism and receptors LXR (liver X receptor), FXR (farnesoid X receptor) and RXR, which is responsible for the metabolism of cholesterol. nutrigenomics • bioactive dietary components • nuclear receptors Słowa kluczowe: