De grote gebeurtenis van het jaar was Een vlam in de sneeuw, liefdesbrieven van André Brink en Ingrid Jonker. Voor Nederland horen zij beiden tot de grootste figuren van de Afrikaanse literatuur. Behalve bij literatuurliefhebbers trekt het boek als document uit de apartheidstijd ook de aandacht van lezers met een politieke of historische belangstelling. Brinks brieven zijn vertaald door zijn vaste vertaler Rob van der Veer, die van Jonker door Karina van Santen en Martine Vosmaer (Podium, €

more »

... 0). Zij vertelden over hun werk op 9 juni in het nachtprogramma "Nooit meer slapen" op Radio 1. Na een voorpublicatie in De Volkskrant, ingeleid door Arjan Peters, volgden flink wat persreacties, onder meer in Het Parool en HP/De Tijd. Toef Jaeger sprak in NRC Handelsblad (13 juni) over een "schitterende briefwisseling" en gaf een ongebruikelijk lang inhouds overzicht. Annemarié van Niekerk kreeg dankzij deze brieven uitzicht op een genuanceerd oordeel over de "schuldvraag" rond deze gefnuikte liefde. Zonder partij te kiezen blijkt zij uiteindelijk toch het dichtst te staan bij Jonker, geconfronteerd als die is met "de verschrikkingen die het leven in petto heeft" en "de immense schoonheid en pijn van het bestaan" (Trouw 4 juni). Frits Abrahams, de dagelijkse columnist van de NRC, besteedde twee achtereenvolgende stukken aan wat hij "een van de opmerkelijkste boeken van dit jaar" noemde (28-29 september). "Zo'n openhartige, intieme correspondentie" herinnerde hij zich niet eerder gezien te hebben. Abrahams staat versteld van de Nederlandse versie van Brinks woordenrijke liefdestaal: "Een groet aan je buikje. En je zachte dijen. En je tippetoppetepeltuitjes. En je ogen. En je haren. En je piepkuikentje." Maar al dit prachtigs vormt voor Abrahams ook een pijnlijk contrast met de kille woorden waarmee Brink twee jaar later de relatie afkapt, waarop een paar maanden later Jonkers zelfmoord volgt. Abrahams noemt het: "een dolkstoot". Ook bekritiseert hij Brink omdat die in zijn memoires'n Vurk in die pad de vraag of Jonkers zelfmoord verband hield met zijn verstoting van haar, uit de weg ging. Volgens Abrahams vluchtte Brink in een afbrekende portrettering van Jonker, als "een egoïstisch monster." Het valt op dat Abrahams na Hans Ester al de tweede Nederlander is die Brink scherp aanvalt. Des te jammerder dat (naar verluidt nogal belangrijke) brieven uit het bezit van wijlen Gerrit Komrij, zowel in de Zuid-Afrikaanse als in de Nederlandse uitgave ontbreken. Steve Hofmeyr en Breyten Breytenbach Eep Francken A.A.P.Francken@hum.LeidenUniv.NL