badaczka niezależna [Artkuł ukazał się wcześniej na łamach InterAliów w sekcji artykuły bieżące, tutaj.] Niniejszy artykuł stanowi próbę ujęcia strategii życiowych i praktyk językowych osób nie heteronormatyw-nych, funkcjonujących w japońskim społeczeństwie, w perspektywie koncepcji queerowych, a zatem przy naś-wietleniu nie tyle historycznych kontekstów czy genealogii, ile oporu wobec japońskich i zachodnich idei już niehegemonicznych, jednak wciąż służących dominacji opresyjnego patriarchatu.

more »

... Słowa kluczowe: Japonia, studia queerowe, studia genderowe Z jednej strony zarówno popularna, jak i tradycyjna kultura japońska (horyzont obyczajowości oraz sztuki), bywa opisywana jako sprzyjająca wolności-i malowniczości-ekspresji płciowej, otwarta na niejednoznaczności, a zatem na nienormatywność. To wyraz swego rodzaju ułudy antropologicznej, że "społeczności, które instytucjonalizują »homoseksualność«, są bardziej egalitarne, mniej hiera-rchiczne niż społeczeństwa, które tego nie robią, i że w tych ostatnich bardziej podkreślana jest męska dominacja nad kobietami" (Owens 1987: 228) 1. Czy współcześnie, w konsekwencji wpierw kolonializmu, potem globalizacji, represjonowanie homoseksualności i innych zachowań i zjawisk nieheteronormatywnych może być uznane za uniwersalne? Jak jest w przypadku Japonii? Z drugiej strony przecież wiedza lub orientacja w sposobach organizacji życia społecznego w Japo-nii podpowiada, że to kraj sztywnych podziałów, poddanych dodatkowo rytualizacji, a więc uczes-tnicy i uczestniczki życia społecznego będą raczej ofiarami opresji systemowych. Japońskie wzorce społeczno-kulturowe rozrysowane są na zasadach homogeniczności, harmonii, konsensusu i hierar-chiczności, szczególnie genderowej. W tytule artykułu przywołałam słowa Michela Foucaulta. Inspi-rujący mnie cytat brzmi: Wschód stanowi jeden z podziałów w uniwersalności zachodniego ratio: Wschód, myślany jako początek, śniony jako oszałamiające miejsce, skąd biorą się nostal-gie i obietnice powrotu. Wschód, oddany kolonizatorskiemu rozumowi Zachodu, a zarazem w jakiś sposób nieprzystępny [...]. Wschód będzie tym wszystkim, czym Zachód nie jest. (Foucault 1960/1999: 8) 1 Autor powołuje się tu na tom Ritualized Homosexuality in Melanesia z 1984 roku, dyskutując zarazem z esejem The Traffic in Women: Notes on the 'Political Economy' of Sex z 1975 r. (Rubin 2011) i wyrokując: "»represjonowanie« homo-seksualności może być mniej powszechne, aniżeli się Rubin zdaje" (Owens 1987: 228).