Kwestia pogranicza jest niezwykle złożonym problemem badawczym, który winien być rozpatrywany zarówno na poziomie historycznym, politologicznym, ekonomicznym, jak i socjologicznym. W niniejszym artykule w największym stopniu uwzględniam kwestie historyczno-politologiczne. Próbując dokonać skrótowej definicji pogranicza, należy stwierdzić, iż jest to obszar, na którym dochodzi do kontaktów społeczno-kulturowych mających miejsce pomiędzy dwoma narodami lub też większą ich liczbą (grupami

more »

... i). Istnieją wielorakie klasyfikacje terminu pogranicza. Za Jerzym Nikitorowiczem wyróżnić można następujące jego rodzaje: -pogranicze w rozumieniu terytorialnym (stykowe, przejściowe) -jest to obszar, gdzie dochodzi do współistnienia grup zróżnicowanych pod względem kulturowym, etnograficznym, narodowościowym, językowym oraz religijnym; -pogranicze treściowo-kulturowe -taki rodzaj pogranicza jest efektem przenikania się kultur terytorialnie bliskich, gdzie nie może być mowy o funkcjonowaniu kultury homogenicznej, ponieważ jedna zbiorowość ubogaca kulturę elementami drugiej zbiorowości i w ten sposób, za pośrednictwem wspólnych wartości materialnych i kulturowych, kształtuje się więź między tymi zbiorowościami; -pogranicze interakcyjne -w tym rozumieniu to proces i efekt procesu komunikacji międzyludzkiej, gdzie dochodzi do dialogu kultur, wzajemnego zrozumienia i akceptacji; -pogranicze stanów i aktów świadomości jednostek -ten rodzaj pogranicza rozpatrywany jest w kategoriach obszaru myślowego lub badawczego, który wcześniej został zaniedbany, niechciany i zapomniany 1 . Andrzej Sadowski zwraca uwagę przede wszystkim na aspekty społeczne pogranicza i traktuje je jako obszar, "[...] na którym występują trwałe formy kontaktów społeczno-kulturowych zachodzących między dwoma lub więcej sąsiednimi narodami, mniejszościami narodowymi lub grupami etnicznymi nie będącymi narodami oraz ich następstwa w postaci istniejącej tam rzeczywistości 1 J. Nikitorowicz, Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 2001, s. 12-14. Zakład Stosunków Politycznych, Wydział Humanistyczny Uniwersytet w Białymstoku