Pragnienie i zamiar: przyczynek do dystynkcji pojęć

Gerhard Seel
2014 ETHICS IN PROGRESS  
I. Uwaga wstępna Tomàs Mariano Calvo-Martinez zawsze bronił poglądu, że zgłębianie historii filozofii przynosi pożytek współczesnym debatom filozoficznym, czego doskonałym przykładem były jego własne dociekania. W tym duchu podejmę pewien szczególny problem, znajdujący się w centrum uwagi wciąż żywej dyskusji na gruncie filozofii analitycznej. Dokładniej-podejmę się odpowiedzi na pytanie, czy powinniśmy rozróżniać między pragnieniem a zamiarem, a jeśli tak, to na czym ta różnica miałaby
more » ... Do debaty włączę na nowo elementy teorii Arystotelesa wykazując, iż większość deficytów współczesnych teorii działania bierze się właśnie stąd, że pomijają one ważne aspekty tejże teorii. II. Tło historyczne Nie dziwi fakt, że Arystotelesowska koncepcja czynności duszy powstała pod wpływem Platońskiego podziału duszy na trzy części. Wszelako, Arystoteles wprowadził pewną systematyzację i uporządkował ów podział, wprowadzając dwa podstawowe rozróżnienia. Po pierwsze, wyróżnił dwie główne funkcje duszy: a) wzbudzanie (czy też bycie przyczyną) własnego ruchu, i b) tworzenie wiedzy. Następnie przyjął, że obydwie czynności są realizowane na mocy dwóch odrębnych zdolności: zmysłowej i rozumowej. Pozwólmy sobie bardziej dogłębnie zanalizować Arystotelesowską koncepcję czynności wywołujących ruch. Będziemy bowiem odnosić się do niej w późniejszych rozważaniach. We fragmencie 433a 9--10 Arystoteles zaznacza: "Okazuje się, że dwie są przyczyny ruchu, pożądanie albo rozum ... " (Arystoteles 1988). Ktoś mógłby pomyśleć, że Arystoteles wprowadza w ten sposób pewien model pragnienia natury intencjonalistycznej resp. "pragnienia--powiązanego--z--przekonaniem". Jednakże w dalszej części filozof wyjaśnia, że to, co zwie "nous", w przywoływanym fragmencie nie odnosi się do umiejętności stricte teoretycznej, lecz do zdolności pragnienia, które ma naturę rozumową. Co więcej, wyraźnie odróżnia rozumowe pragnienia 1 The Polish translation presented here is based on the original unpublished manuscript What is the Difference Between Desiring and Intending?
doi:10.14746/eip.2014.2.3 fatcat:minudslbm5aajnr6idqqr4tqry