Öz Kur'ân-ı Kerim ve Hz. Muhammed'in (s.a.v.) sünneti, İslâm dininin temel iki kaynağıdır. Bu iki önemli kaynak, Hz. Muhammed'in (s.a.v.) yaşadığı dönemde tespit edilerek günümüze kadar intikal etmi ştir. Özellikle hadislerin tespiti, hadis tarihi açısından önemli bir konudur. Sahabe, hadislerin rivayetinde ve kitabetinde önemli rol üstlenmiştir. Çünkü onlar, Hz. Muhammed (s.a.v.) ile birebir görüşmüş, onunla beraber yaşamış ve onun ahlakı ile ahlaklanmışlardır. Hz. Muhammed'i (s.a.v.) Müslüman

more »

... olarak gören ve yine Müslüman olarak vefat eden kişiler, sahabi olarak kabul edilmiştir. Sahabe, hadislerin tespitinde ve sonraki nesillere aktarılmasında önemli görevler ifa eden ilk nesildir. Onlar, hadis rivayeti konusunda son derece hassas davranarak önemli bazı ilkeler ortaya koymuşlardır. Nitekim onların bu tür uygulamaları, hadis tenkidinin sahabe döneminde başladığını göstermektedir. Tenkid, bir sözü eleştirmek, içindeki kusurları ayıklayarak, sözdeki güzellikleri ortaya çıkarmak demektir. Tenkid faaliyetini gerçekleştiren kişiye, münekkid denmektedir. Tenkid kelimesinin Türkçedeki karşılığı, eleştiridir. Tenkidin amacı, iyiyi kötüden, sağlamı çürükten, doğruyu yanlıştan ayırmaktır. Hadis kültüründe de hadislerin sened ve metinlerine yönelik değerlendirmelere, hadis tenkidi denmektedir. Günümüz Türkçesinde, bu tür değerlendirmelere, kritik adı verilmektedir. Hadis ilmine göre ise tenkid, herhangi bir hadisin sıhhat derecesini tespit etmek için sened ve metnini incelemeye tabi tutmaktır. Sened tenkidinde ravi zincirinde yer alan raviler adalet ve zabt açısından incelenir. Metin tenkidinde ise, hadis metninin Kur'ân-ı Kerim, sahih sünnet ve salim akla uygun olup olmadığı üzerinde durulur. Buna göre hadis tenkidi, sahih hadisleri zayıf hadislerden ayırmak, ravilerin güvenilir veya güvenilmez oldukları kanaatine varmaktır. Sahabe döneminde hadis tenkid faaliyeti, senetten daha çok metin tenkidi şeklinde gerçekleşmiştir. Hz. Muhammed (s.a.v.) döneminde bazı sahabiler duydukları hadislerin doğruluğunu test etmek için bizzat ona sorma ihtiyacı duymuşlardır. Hz. Muhammed'in (s.a.v.) vefatından sonra ise, sahabe kendi aralarında çeşitli yorumlarda bulunarak hadis metin tenkid faaliyetini gerçekleştirmişlerdir. Bu konuda daha çok Hz. Aişe, Hz. Ömer, Hz. Ali, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Ömer ve benzeri sahabiler ön plana çıkmışlardır. Örneğin Hz. Ömer, hadis rivayetinde şahit isterken, Hz. Ali ise yemin ettirmeyi tercih etmiştir. Anahtar Kelimeler: Sahabe, Hadis, İsnâd, Metin, Tenkid. Abstract The Holy Quran and the Prophet Muhammad's circumcision is the two main sources of Islamic religion. These two important sources was found in the period of Holy Muhammad and it has passed to the present day. In particular, the detection of hadith is an important issue in terms of history of hadith. The Companions had an important role in the narration and the book of hadiths. The people who saw Holy Muhammad (s.a.v.) as a Muslim and died as a Muslim were accepted as their companions. Companions are the first generation that perform important tasks to determine traditions and to transfer to the next generation. They have shown some important principles by being very sensitive about the narration of hadith. As a matter of fact, their implementation shows that the criticism of hadith started during the companions time. Criticism means; to criticize a word, to remove the flaws in it, reveal the beauty of the word. The person who performs the criticism activity is called corrector. The Turkish word for criticism is criticism. The purpose of criticism is to separate the good from the bad, the rotten from the good, the right from the wrong. In the hadith culture, the evaluations regarding the deeds and texts of the hadiths are called the hadith criticism. In today's Turkish, such assessments are called critical. According to the hadith, the criticism is to examine the action and the text to determine the degree of health of any hadith. In the criticism of the text, it is emphasized whether the text of the hadith is appropriate to the Quran, precise sunnah and unmistakable reason. Hadith criticism activity in the companions during the companions took place in the form of text criticism more than the deed. During the period of Holy Muhammad (s.a.v.), some of the companions needed to ask him personally to test the accuracy of the hadiths which they had heard. After the death of Holy Muhammad (s.a.v.), the Companions carried out the hadith text criticism activity by making various comments among themselves. In this regard, Holy Aisha, Holy Omar, Holy Ali, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Omar and similar companions came to the fore. For example, during the hadith narrated Holy Omar while asking for witnesses, Holy Ali preferred to swear.