Powojenną historię Polski przywykliśmy dzielić cezurami Wielkich Polskich Miesięcy -Października, Grudnia, Sierpnia -bądź za pomocą nazwisk przywódców. Mówimy i myślimy o stalinizmie, gomułkowskiej małej stabilizacji czy gierkowskiej "drugiej Polsce". W cieniu tych wyrazistych epok, owiniętych nierzadko wokół pewnych terminów-kluczy, zdaje się nieco ginąć pierwszy okres "ludowego" porządku: pomiędzy wkroczeniem na terytorium Polski Armii Czerwonej w roku 1944 a zaordynowaniem przez kierownictwo

more »

... powstałej w grudniu 1948 roku PZPR kursu na przyspieszoną sowietyzację w drugiej połowie 1948 roku. Nie oznacza to, rzecz jasna, iż ów moment historyczny miałby być zupełnie pomijany, zapomniany. Rzadko kiedy jednak perspektywa badawcza nad nim roztoczona podobna jest do tej, którą w swojej najnowszej książce zaproponował Marcin Zaremba. Wielu uznanych badaczy historii -by wymienić choćby Krystynę Kersten czy Andrzeja Friszke -patrzyło na te lata przede wszystkim przez pryzmat struktur, instytucji oraz doktryn politycznych; i jest to -można zaryzykować takie stwierdzenie -punkt widzenia najczęstszy, niezaprzeczalnie ważny i obfitujący w fascynujące wnioski i interpretacje. Rekonstruowali oni walkę stronnictw, relacjonowali rozwój koncepcji ideowych (afirmatywnych wobec nowego porządku lub je kontestujących), ukazywali marsz Polskiej Partii Robotniczej od wyalienowanej grupki do przewodniej siły narodu, naświetlali węzłowe wielkie procesy i wydarzenia -referendum 1946 i wybory 1947 roku, bitwę o handel, negocjacje oraz kontrowersje w sprawie powołania Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Aktorami w tej perspektywie wielkich narracji były zatem kluczowe dla ówczesnego StanRzeczy 1(4)/2013 / 215