Wpływ egzemplów barokowych na wyobraźnię twórczą Anny Mostowskiej na przykładzie powieści Zamek Koniecpolskich oraz Matylda i Daniło Przykładem średniowiecznych wyobrażeń funkcjonujących w XVII-i XVIII-wiecznej kulturze polskiej są egzempla jezuickie, pochodzące z epoki saskiej oraz oświecenia stanisławowskiego -bogate w elementy "fantastyki" charakterystycznej dla wieków średnich. W drugiej połowie XVIII wieku "historie" te wciąż były popularne wśród prowincjonalnych kaznodziejów . By

more »

... e kazania zrozumiała niewykształcona część społeczeństwa, w egzemplach ukazywano konkretne przypadki. Dzięki takiemu obrazowemu przedstawieniu można było wykładać bardziej abstrakcyjne prawdy wiary, inaczej niezrozumiałe dla ogółu wierzących. Kaznodzieje szukali płaszczyzny porozumienia ze swoimi wiernymi, a egzempla budowali tak, by ich słuchacz nie potrzebował przygotowania intelektualnego . Przedstawieniu konkretnego zdarzenia towarzyszyło zawsze wyjaśnienie głębszego sensu opowiedzianej "historii", wydobycie jakiegoś przesłania moralnego . Egzemplum (jako element argumentacji) było najbardziej zrozumiałe dla ogółu słuchaczy, dlatego też przywiązywano doń wagę . Jednym ze źródeł treści egzemplów mogły być orientalne zbiory krótkich "historii", które w drodze z Azji do Europy często traciły swój wschodni kostium i stawały się anegdotami, nadającymi się do zilustrowania kazań. Przykładami takich właśnie "historii" są liczne opowieści *