Rodzina w II Rzeczypospolitej -jej główne zagrożenia ze strony chorób badaniami procesów wychowawczo-opiekuńczych, twórczynią jej była Helena Radlińska. Jednym z najważniejszych elementów opieki nad rodziną -podstawową komórką społeczną i najważniejszym środowiskiem wychowawczym -były i są kwestie zdrowotności. Dlatego też warto pod tym kątem prześledzić te sprawy w okresie międzywojennym 4 . Gdy omawia się problemy zdrowotności i zachorowalności w latach 1918-1939, tak istotne dla prawidłowego

more »

... funkcjonowania poszczególnych rodzin bez względu na ich podziały, na początku należy przypomnieć, że u progu niepodległości sytuacja w tym zakresie była bardzo zła. A. Chwalba, analizując przedwojenne materiały statystyczne, podał, że ludność Polski, według granic z 1 stycznia 1939 r., zmniejszyła się z ok. 30 310 000 w dniu 1 stycznia 1914 r. do -w przybliżeniu -26 282 000 na początku 1919 r. W okresie tych ponad czterech lat przyrost naturalny był ujemny, wynosił (w procentach) -1,2, o wiele gorzej wyglądał bilans migracyjny: -12,2, a zmiana liczby ludności: -13,4. Na polach bitew "wielkiej wojny" poległo, służąc w armiach zaborczych, według różnych danych, od ok. 387 tys. do ponad 450 tys. żołnierzy pochodzących z obszaru późniejszej II Rzeczypospolitej -ojców, synów, braci, dzieci zamieszkujących te ziemie rodzin. Pozostała różnica to z jednej strony wspomniany minusowy trend migracyjny, głównie przymusowa ewakuacja części ludności z zaboru rosyjskiego w głąb tego państwa w latach 1914-1915. Ważnym czynnikiem było także pogorszenie warunków bytu wszystkich bez wyjątku rodzin. W większości z nich było to przede wszystkim niedożywienie, brak higieny oraz -chyba najtragiczniejsza kwestia -znacznie zwiększona śmiertelność, przeważnie z powodu wielkich epidemii groźnych chorób zakaźnych, dotykająca wszystkich. Te problemy występowały również, często z bardzo dużym nasileniem, wśród polskich rodzin ewakuowanych w latach 1914-1915 w głąb Rosji. Na tym terytorium szczególne spustoszenie powodował dur osutkowy, zwany wówczas powszechnie tyfusem plamistym, szczególnie masowo występujący już w ostatnich latach wielkiej wojny. Wojna domowa, krwawa walka o władzę w tym państwie od końca 1917 r., znacznie pogłębiła ten kryzys 5 .