Założeniem artykułu jest pokazanie domu jako rodzinnego gniazda chłopskiego (stanu najuboższego, długo niepiśmiennego) w retrospektywie historyczno-etnograficznej, w wymiarze materialnym i duchowym. Terytorialnie ograniczono się do Podlasia historycznego, zamieszkałego przez ludność wyznania prawosławnego, administracyjnie to części obecnych powiatów bielskiego, hajnowskiego i białostockiego. Dom -gniazdo rodzinne w tradycji ludowej, w porównaniu do szlacheckiej (nawet szlachty zagrodowej),

more »

... ży rozpatrywać przede wszystkim w wymiarze czasu teraźniejszego -tu i teraz. Wynikało to głównie z braku rozbudowanego imiennego kultu przodków. Nie było również zwyczaju dbania o groby zmarłych, nie odwiedzano tak częstego jak współcześnie cmentarzy. Najuboższych chłopów stać było zaledwie na drewniany krzyż, który szybko ulegał zniszczeniu, tak jak i mogiła, okładana darnią, z roku na rok, opadała coraz bardziej. Zdarzało się, że miejsca pochówku przodków identyfikowały drzewa. Kult zmarłych miał formę bardziej anonimową jak imienną -czczono wszystkich zmarłych przodków, określanych mianem diduow (dziadou), których motyw w kulturze białoruskiej pojawiał się często. Kult imienny odnosił się przeważnie do jednego, dwóch pokoleń. Społeczność chłopską cechował brak poczucia przynależności do jednego, wielkiego rodu, a identyczne nazwiska występujące we własnej wsi i sąsiednich wcale nie musiały oznaczać pokrewieństwa. Tym bardziej, że i historia nazwisk była zdecydowanie młodsza. Popularne w tej części Podlasia nazwiska z końcówkami -uk, mają charakter odimienny i do drugiej poło-