Zachować wierność wobec własnej nieautentyczności Artur Hellich: Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2018, ss. 298. "By przenieść »fakty życia« do autobiografii, trzeba je zamienić w jednostki narracji, językowo, stylistycznie i kompozycyjnie »zakodować«, dostosować do całości przekazu. Punkt widzenia autobiografa, paradoksalnie, mieści się »poza życiem«: w przestrzeni konwencji literackich i kultury" (Kasperski, 2001, s.

more »

... To oczywiste dziś spostrzeżenie mogłoby stanowić negatywny układ odniesienia dla książki Artura Hellicha Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie; negatywny, gdyż dotyczy ona właśnie podważania konwencji -mianowicie powiększenia sygnalizowanego w cytacie dystansu; przypadków, gdy świadomość zarówno potęgi, jak i ograniczeń formy w połączeniu z tożsamościowym i politycznym tabu nie pozwala piszącemu na ułożenie klasycznej autobiografii i każe problematyzować "wyznanie". Badacza interesują więc metamorfozy tytułowego gatunku, który -na pozór oswojony (spacyfikowany?) przez literaturoznawstwo -wciąż może prowokować do odkrywczych interpretacji. W przeciwieństwie do obiektu namysłu autora jego monografia jawi się jako przejrzysta myślowo. Otwiera ją część teoretyczno--historyczna, po czym następują studia przypadków, dopełnione podsumowaniem i aneksem. Choć dwie zasadnicze części nie zostały wyodrębnione nagłówkami, a rozdziały nie są ponumerowane, nie mamy do czynienia ze zbiorem luźno powiązanych szkiców, ale ze spójną wizją i z tezą potwierdzoną różnorakimi egzemplifikacjami. Należy też zaznaczyć, że książka, będąca udoskonaloną wersją rozprawy doktorskiej, unika mankamentu wielu podobnych prac, czyli zbyt obszernego streszczenia stanu badań. "[J]ego omówienie wymuszałoby zastosowanie opisu drugiego stopnia: relacjonowania, jak inni akademicy relacjonowali dotychczasowe stany badań" (s. 23)tłumaczy Hellich; w konsekwencji trzy rozdziały rekonesansowe nie powielają komunałów, za to jasno oświetlają koncepcję młodego literaturoznawcy. Jak napomknęłam, za celowe uważa on (rzekomo anachroniczne) rozpatrywanie autobiografii w ujęciu genologicznym, co nie koliduje z poststrukturalistycznym podejściem między "Śląskie Studia Polonistyczne" 2019, nr 1 (13)