Materiał będący podstawą tego artykułu został zebrany w latach 2010-2012 przez słuchaczy studiów podyplomowych w ramach prowadzonych przeze mnie zajęć seminaryjnych. Stanowi on drobną część zapisanego repertuaru opowieści i różnego typu informacji, dotyczących niemal wszystkich sfer życia, gromadzonych systematycznie do końca 2015 roku. Na potrzeby artykułu wzięto pod uwagę ok. 200 zapisów dotyczących ślubu, pochodzących z terenów centralnej i północnej Polski (kujawskopomorskie, mazowieckie,

more »

... rmińsko-mazurskie, wielkopolskie), przy czym bezpośrednio w tekście przywołano albo te najbardziej powszechnie i typowe, reprezentowane niejednokrotnie przez dziesiątki wariantów, albo te, które uznać należy za niemal unikalne. W toku narracji każdorazowo zostało zaznaczone, jaką popularnością cieszy się określone wyobrażenie. Podkreślić wypada, że zajmować mnie będzie materiał należący do współczesnego folkloru słownego traktującego o zaślubinach, a nie opis obrzędu (czyli co mówi się w związku ze ślubem, a nie sama ceremonia) -ten doczekał się bardzo wielu studiów i przyczynków ujmujących z różnych perspektyw zarówno wesele tradycyjne, jak i współczesne 1 . Jakkolwiek omawiane zapisy posłużą przede wszystkim udokumentowaniu treści istniejących we współczesnym obiegu ustnym, trzeba mieć na uwadze, że większość z nich występuje równolegle także w obiegu internetowym. Co do tematyki czy zestawu pojawiających się motywów obie sfery są porównywalne i niewątpliwie pozostają w ścisłym związku, jednak sam sposób istnienia determinuje też pewne istotne różnice 2 . Np. to, iż w komunikacji sieciowej uczestnik "cyfrowej sytuacji folklorystycznej" ma często potencjalnie dowolną ilość czasu na reakcję, a więc m.in. okazję do namysłu, sprzyja osadzaniu przekazów o niecodziennych czy bulwersujących sytuacjach związanych ze ślubem w kontekstach racjonalizujących 3 . Zarazem obieg ustny wydaje się zachowywać więcej wyobrażeń bezpośrednio wywodzących się z dawnej kultury chłopskiej, co wynika z możliwości zetknięcia się z informatorami w podeszłym wieku, którzy stosunkowo chętnie dzieląc się swoją wiedzą w rozmowie 1 Zob. bibliografię zagadnienia (doprowadzoną do końca lat 70. ubiegłego wieku): M. Maj, Ludowe obrzędy weselne w Polsce. Materiały bibliograficzne, Wrocław 1980. Z późniejszych prac m.in.: K. Kwaśniewicz, Zwyczaje i obrzędy rodzinne, [w:] Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 2, red. M. Biernacka, M. Frankowska, W. Paprocka, sekretarz tomu M. Drozd-Piasecka, Wrocław 1981; M. Maj, Rola daru w obrzędzie weselnym, Wrocław 1986; Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych, red. J. Hajduk-Nijakowska, Opole 2014; K. Ruszel, Lasowiacy. Materiały do monografii etnograficznej, Rzeszów 1994; M. Tymochowicz, Lubelska obrzędowość rodzinna w kontekście współczesnych przemian, Lublin 2013; Wesela 21, red. D. Majkowska-Szajer, M. Zych, Kraków 2015; Wesele, red. K. Ruszel, Rzeszów 2001; H. Wesołowska, Zwyczaje i obrzędy rodzinne, [w:] Folklor Górnego Śląska, red. D. Simonides, Katowice 1989; A. Zadrożyńska, Powtarzać czas początku, cz. 2, O polskiej tradycji obrzędów ludzkiego życia, Warszawa 1988. Ze stanowiska etnolingwistycznego: B. Jarosz, Językowy obraz ślubu, Lublin 2014. 2 Netlor. Wiedza cyfrowych tubylców, red. P. Grochowski, Toruń 2013 (zwłaszcza teksty redaktora tomu: Lud internetowy i jego folklor oraz Folklorysta w sieci). 3 P. Grochowski, Zmora w internecie. O statusie współczesnych wyobrażeń demonicznych; artykuł publikowany w niniejszym numerze "Literatury Ludowej".