Inleiding Er zijn talloze mensen met schulden, zeer vele ook met problematische schulden. Dit is een probleem voor die mensen en voor hun schuldeisers, maar ook voor de samenleving. Het recht stelt de eigen verantwoordelijkheid van de schuldenaar voorop. Een schuld is een juridische verplichting die drukt op de schuldenaar. Hij is gehouden -verbonden -zijn schuld te voldoen. De grondslag voor deze norm behoeft hier niet verder te worden onderzocht. De schuldenaar die tekortschiet in de nakoming

more »

... van zijn verbintenissen, kan door de schuldeiser geconfronteerd worden met maatregelen. Als juristen beperken wij onze aandacht veelal tot rechtsmaatregelen. Deze kunnen gericht zijn op het prikkelen van de schuldenaar om zijn schuldeiser te voldoen: variërend van aanmaningen en ingebrekestellingen tot het instellen van vorderingen in rechte en de betekening van titels met bevelen tot betaling. Is het zover gekomen, dan ligt ook tenuitvoerlegging door beslaglegging en uitwinning voor de hand. Soms zijn er kortere wegen beschikbaar, hetzij rechtstreeks -door verrekening of door gebruikmaking van zekerheden (pand, hypotheek, borgen) -hetzij indirect via retentie-of opschortingsrechten. Bestaat er tussen schuldeiser en schuldenaar een contractuele verhouding, dan zal de schuldeiser deze in veel gevallen door opzegging of ontbinding beëindigen. Al deze maatregelen kenmerken zich hierdoor, dat zij niet per se 'maatwerk' opleveren: veelal brengen zij de schuldenaar extra nadeel boven de ermee afgedwongen voldoening van zijn schuld. 1 En zo kan de aanwezigheid van enige schulden bij niet-voldoening al snel uitlopen in een problematische schuldsituatie. Zijn er meer schuldeisers die overgaan tot executiemaatregelen, dan krijgen de schuldeisers ook met elkaar te maken. Voor cumulatie van verhaalsbeslagen op bepaalde goederen bepaalt de wet dat de opbrengst tussen de schuldeisers wordt verdeeld, bij voorkeur in der minne (art. 480 lid 2 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering 2 ), zo nodig in een gerechtelijke procedure (rangregeling) ten overstaan van een rechter-commissaris (art. 481 e.v. Rv). Heeft de samenloop betrekking op ongelijksoortige aanspraken, zoals bij samenloop van een beslag tot afgifte met een 1. Frits Salomons is raadsheer bij het ministerie van Justitie. 1. Vgl. art. 6:265 lid 1 BW, dat ontbinding van wederkerige overeenkomsten in beginsel mogelijk maakt bij 'iedere tekortkoming'. Proportionaliteit wordt niet geëist, al mag het natuurlijk niet te gek worden ('tenzij de tekortkoming, gezien haar bijzondere aard of geringe betekenis, deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtsvaardigt'). 2. Hierna afgekort als: Rv. * Dit artikel uit Preadviezen Vereniging voor de vergelijkende studie van het recht is gepubliceerd door Boom juridisch en is bestemd voor anonieme bezoeker