Çeşitli soy, dil ve dine mensup kavimler, İslamiyet'in getirdiği hoş görülü idare sayesinde, Osmanlı İmparatorluğu'ndaasırlarca huzur içinde yaşamışlardı. Ancak. Fransız İhtilali ile tüm dünyaya yayılan milIiyetçilik cereyanı etkisini Osmanlı İmparatorluğu'nda da gösterdi. Nitekim, Balkanlar'daki Hıristiyan topluluklar yabancı devletlerin kışkırtmalan sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'na karşı ayaklandılar. Bu isyanlar neticesinde Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanma'>ı, Sırplar, Rumenler ve

more »

... rların muhtariyet yolunda ilerleme kaydetmeleri Ermeniler için de özendirici oldu. Fakat, Balkan kavimlerinin aksine, imparatorluğun her tarafına yayılmış bulunan Ermeniler, daha yoğun olarak yaşadıkları Doğu Anadolu da bile Müslümanlara oranla azınlıktaydılar. İstanbul ve diğer şehirlerde yerleşmiş olan Ermenilerin çoğu ticaretle uğraşıyorlar ve zengin bir zümre teşkil ediyorlardı. Hatta Ermeniler XIX. asrın ikinci yarısına kadar, "milIet-i sadıka" olarak tanınmışlardıl. Ermeniler yüzyılIarca askere alınmadl. Savaşlarda ölmedi, devlete bir kan vergisi vermedi. Ticaretle uğraştı. nürusça çoğaldı, refah ve zenginliğe kavuştu. Kiliselerini ve okuııarını hiçbir baskıya uğramadan rahatlıkla kulIandl. Osmanlı yönetiminde en geniş hoşgörü ve iyi muamele Ermenilere gösterildi. Zaman içerisinde Ermenilerden 29 paşa. 22 bakan, 32 ınilletvekili. 7 büyükelçi, II * Atatürk üniversitesi Fen.Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim üyesi Prof.Or.Ercüment KURAN. "Ermeni Meselesin irı M illetlcrarası Boyutu (1877-1891)", Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu ile Ihskileri. Düıenleyen: Atatürk Üniversitesi (ıl-12 Ekim 1984), Ankara. 1985. s.19. 145 başkonsalos ve konsolos, 11 üniversite görevlisi,lI yüksek rütbeli memur devlet hizmetinde mcvki ve makam sahibi oldu 2 . Osmanlı İmparatorluğu'nda refah ve huzur içinde yaşayan ve yukarıda da belirtildiği üzere "sadık millet" olarak adlandırılan Ermeniler, yabancı devletlerin kışkırtmalan sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılma siyasetini izlemeye başladılar. Fakat bu arzularına ulaşmak için izledikleri yol temelinden yanlıştı ve yabancı devletler Osmanlı üzerindeki tarihi emellerini gerçekleştirmek için onları piyon olarak kullandılar. Ermenilerin Osmanlı Devleti'ndcn ayrılma isteğinin ilk açık belirtisi 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı sonucunda ortaya çıktı. İstanbul Ermeni Patriği Nerses Varjabedyan, Ayastefanos (Ycşilköy)'daki Rus Karargahı'na gidip, Doğu Anadolu'nun Ruslar tarafından ilhakını, bu olmazsa bölgeye özerklik verilmesini, bu da mümkün değilse bölgede Ermeniler lehine 1<;lflhat yapılmasını ve ıslahat tamamlanıncaya kadar Rus ordusunun geri çekilmemesini istedi. Patrik'in bu son teklifi Rusya'nın çıkarlarına uygundu ve '\ Mart 1S78'dc imzalanan Ayasteranos Anlaşması'na 16.madde olarak girdi. Böylcce bu antlaşma ilc ilk defa "Ermeni Meselesi" siyasi bir problem olarak ortaya çıkmış oluyordu 3 . Anlaşma yürürlüğe girmedi. Çünkü, bu anlaşma başta İngiltere olmak üzere diğer Avrupa Devletlerinin çıkarlarını tehlikeye düşürüyor, Yaktn Doğu'da devletlerarası dengeyi bowyordu.