StreSzczenie Chemioterapeutyki i leki stosowane w celowanej terapii przeciwnowotworowej powodują często niepożądane objawy uboczne w obrębie skóry, które zwykle mają charakter toksyczny (stopień toksyczności od 1. do 4.). Pierwszą grupą leków, które wywołują objawy ze strony skóry, są inhibitory receptora naskórkowego czynnika wzrostu (ang. epidermal growth factor receptor -EGFR). Powodują one różnorodne zmiany skórne (zespół PRIDE), wśród których główne miejsce zajmuje trądzikopodobna osutka

more »

... udkowo-krostkowa występująca u 44-74% leczonych. Innym lekiem działającym toksycznie na skórę jest inhibitor CTLA4 (ang. cytotoxic T lymphocyte-associated antigen 4), np. ipilimumab, stosowany w przerzutowym czerniaku. Najczęstszym powikłaniem dermatologicznym, stwierdzanym u 40-64% leczonych, jest uogólniona osutka plamisto-grudkowa, której towarzyszą świąd i suchość skóry, natomiast w niektórych przypadkach obserwuje się również vitiligo. Wprowadzone do leczenia zaawansowanego czerniaka inhibitory BRAF oraz inhibitory MEK powodują także osutki skórne, a ponadto inhibitory BRAF poprzez wpływ na proliferację keratynocytów wywołują całe spektrum zmian przerostowych -od zmian łagodnych i rozrostów rzekomonowotworowych (keratoacanthoma) do raków kolczystokomórkowych. Stosowany w terapii raka podstawnokomórkowego inhibitor szlaku hedgehog (wismodegib) powoduje najczęściej odwracalne łysienie oraz trwałe zaburzenia smaku, ale może być również przyczyną rozwoju keratoacanthoma i raków kolczystokomórkowych. Jednym z częstszych powikłań dermatologicznych chemioterapii i terapii celowanej są zmiany toksyczne w obrębie dłoni i stóp (ang. hand--foot skin reaction -HFSR), które we wczesnym okresie manifestują się objawami neurologicznymi (zaburzenia czucia, parestezje), natomiast objawy skórne (zmiany rumieniowo-obrzękowe, pęcherze, ogniska hiperkeratozy) występują później. Leki przeciwnowotworowe mogą być także przyczyną ciężkich chorób skóry, takich jak zespół Stevensa--Johnsona (ang. Stevens-Johnson syndrome -SJS), toksyczna nekroliza naskórka (ang. toxic epidermal necrolysis -TEN) lub zespół DRESS (ang. drug rash with eosinophilia and systemic symptoms), których przebieg i rokowanie mogą być niepomyślne. Objawy uboczne, które obserwuje się po lekach przeciwnowotworowych, mogą dotyczyć również przydat-