Öz Okulöncesi dönem çocukları gelişimsel özellikleri nedeniyle medya içerikleriyle ilgili olarak değerlendirme yapabilme, analiz etme ve seçici davranma becerilerine sahip değildir. Medya karşısında savunmasız alıcı konumunda olan çocuklar özellikle çizgi filmlerden hem olumlu hem de olumsuz açıdan etkilenmektedir. Çizgi filmlerin yapımında kullanılan teknikler ve içerik özellikle okulöncesi dönem çocuklarını cezbetmektedir. Çizgi filmlerde kullanılan hayali, olağanüstü yeteneklere sahip

more »

... rler veya konuşturulan hayvanlar, kullanılan renk, ses, müzik gibi unsurlar çocukların ilgisini çizgi filmlere çekmektedir ve çocuklar gün içerisinde ciddi bir zaman dilimini çizgi film seyrederek geçirmektedir. Çocukların sergilediği problem davranışlar ve seyrettikleri çizgi filmler arasında sıkı bir bağlantı olabileceği düşünülmektedir. Günümüzde medya her yaşta bireylerin yaşamının önemli bir parçası haline gelmiştir. Medyayla geçirilen süre gün geçtikçe artmaktadır. Medya yalın anlamıyla sadece haber alma ve eğlendirme işleviyle değil, bireylerin sosyal hayata dâhil olabilmesi, çevresiyle etkileşimini devam ettirebilmesi, kısacası yaşamını idame ettirebilmesi için gerekli bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bireyler, evde, sokakta, otobüste, metroda, hatta işyerinde medyadan kopamaz hale gelmiştir. Medyaya ilgi duyma ve zaman geçirme dönemi gittikçe daha erken yaşlara, hatta okulöncesi döneme doğru inmiştir. Bandura'nın Sosyal Öğrenme Kuramı'na göre, çocuk, çevresinde gördüğü davranışları örnek almaya meyillidir. Doğru seçim yapma ve karar verme konusunda yetersiz olan bu yaş grubu çocukların özensiz ve amaçsız olarak hazırlanmış çizgi film karakterlerini rol model alarak kendilerine ve çevrelerine zarar verici davranışlarda bulunma ihtimalleri bulunmaktadır. Çocukların fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerini olumlu veya olumsuz etkileme potansiyeli bulunan çizgi filmlerin, çocukları nasıl etkilediğinin ortaya konulması önemlidir. Bu araştırmanın temel amacı, okulöncesi eğitime devam eden 60-72 aylık çocukların gün içerisinde sergiledikleri çizgi film izleme alışkanlıklarının ve problem davranışlarının, ebeveyn-öğretmen-çocuk üçgeni açısından değerlendirilmesidir. Yani, hem ebeveyn, hem öğretmen hem de çocuğun görüşleri alınmıştır. Bu araştırma, 2 ayrı bağımsız anaokulunda gönüllü olarak çalışmaya katılmayı kabul eden 8 veli, 8 okulöncesi çocuğu ve 2 anaokulu öğretmeni, toplam 18 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu araştırmada, ebeveynler ve çocuk için araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ve okul öncesi öğretmenleri için ise İnan tarafından "Problem Davranışlar Kontrol Listesi" adıyla Türkçeye çevrilmiş olan, Harward Üniversitesi, Columbia Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı tarafından oluşturulmuş, problem davranışların tespitinde kullanılan "PHDCN: Child Behavior Checklist, Wave 3, 2000-2002" kullanılmıştır. Ebeveyn ve çocuklarla yapılan görüşme verilerinin çözümlenmesi içerik analiziyle yapılmıştır. Ebeveyn ve çocuklardan elde edilen verilerden anlamlı/ortak kodlar çıkarılmıştır. Bu kodlar kategorize edilerek ortak temalar belirlenmiştir. Öğretmenlerin doldurduğu, çocukların problem davranışlarını tespit etmekte kullanılan kontrol listesi ve çocuk ve ebeveyninin verdiği cevaplardan elde edilen kodlar ve temalar karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında çizgi filmlerin okul öncesi dönem çocukların problem davranışlarına etkisi üzerine değerlendirme yapılmış, ebeveynlere ve çizgi film yapımcılarına çeşitli öneriler getirilmiştir. Her bir vakanın detaylı öyküsünden bölümler verilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında çizgi filmlerin okulöncesi dönem çocukların problem davranışlarıyla ilişkisi üzerine değerlendirme yapılmış, ebeveynlere çeşitli öneriler getirilmiştir. Araştırma sonucunda çocukların çizgi film izleme süreleri, izledikleri çizgi film türleri ve içerikleri, ebeveynlerin kontrol durumu ve bilinç düzeyleri açısından çizgi filmlerden nasıl etkilendikleri ortaya konulmuştur. Sonuçta çocukların izledikleri çizgi filmlerin tür ve içeriklerinin, rol model alma durumlarının, çocukların sosyal ve duygusal yaşantısında önemli etkileri olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çizgi Film, Şiddet, Medya Okuryazarlığı. Abstract Preschool children are not able to analyse, evaluate and select the media content carefully due to their developmental characteristics. Children, in the position of vulnerable receiver against media, are particularly affected by cartoons both in positive and negative ways. The techniques used in cartoons and the content could be very attractive to children, eg.