Ö ÖZ ZE ET T Nitrik oksit (NO), doğada varlığı eskiden beri bilinen serbest radikal niteliğinde bir gazdır. Son zamanlarda yapılan çalışmalar, NO'nun organizmada birçok fizyolojik ve patolojik süreçte yer aldığını, ortaya çıkarmıştır. NO; nöronal iletimde, immün yanıtta, gastrointestinal mukoza bütünlüğünün korunmasında, solunum yolları siliyer aktivitesinde, renal glomerüler ve kavernöz kan akımının düzenlenmesinde aktif rol oynamaktadır. NO'nun etkilerinin en fazla öne çıktığı sistem ise

more »

... yovasküler sistemdir. NO; kalp kasılması, atım hızı ve damar tonusunun düzenlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Hipertansiyon, kalp yetersizliği, iskemik kalp hastalığı, koroner arter hastalığı ve aritmiler gibi kardiyovasküler hastalıklar NO yanıtında bozulmayla ilişkilendirilmektedir. NO uyarısı üzerinden etki gösteren NO vericileri ve fosfodiesteraz-5 inhibitörleri klinikte; anjina pektoris, yenidoğanların hipoksik solunum yetmezliği, erektil disfonksiyon ve pulmoner hipertansiyon tedavisinde kullanılmaktadır. NO uyarı yolu üzerinden etki gösteren yeni ilaçların keşfi için yoğun çalışmalar sürmektedir. Ancak, NO'nun kalp üzerindeki etkileri deneylerde kullanılan canlı türü, preparat (in vivo, tam kalp, kalbin farklı bölgeleri, doku, hücre), hedef dokudaki redoks dengesi ve NO derişimine bağlı olarak farklılık sergilemekte ve ilaç keşfi çalışmalarını güçleştirmektedir. NO yanıtındaki bu farklılığa neden olan moleküler mekanizmaların bütün detayları ile aydınlatılmasının hem kardiyovasküler hastalıkların gelişiminde NO'nun rolünün anlaşılmasına hem de NO sistemi üzerinden etki gösteren daha etkili ilaçların geliştirilmesine önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada, NO'nun kalpte fizyolojik ve patolojik süreçlerdeki rolü moleküler mekanizmalarıyla birlikte ele alınmıştır. A An na ah ht ta ar r K Ke el li im me el le er r: : Nitrik oksit; kardiyovasküler sistem; kalp ve damar hastalıkları; ilaç tedavisi A AB BS ST TR RA AC CT T Nitric oxide (NO) is a free-radical gas known to exist in the environment for many years. Recent studies uncovered that NO is an important molecule involved in many physiological and pathological processes in the organism. NO take active role in regulation of neurotransmission, immune response, gastric mucosal integrity, ciliary activity in respiratory tract, blood flow to renal glomeruli and cavernous system. However, cardiovascular system is the system where the effect of NO is most prominent. NO plays important role in regulation of cardiac contraction, heart rate and vascular tone. Dysregulation of NO response is associated with cardiovascular disorders including hypertension, heart failure, ischemic heart disease, coronary artery disorder and arrhythmia. NO donors and phosphodiesterase-5 inhibitors that act via NO signaling are in clinical use for treatment of angina pectoris, hypoxic respiratory failure of newborn, erectile dysfunction and pulmonary artery hypertension. Research on discovery of new drugs that act via NO signaling continues intensively. However, cardiac effects of NO change based on the species used in the experiments, type of the experimental preparation (in-vivo, whole-heart, region of the heart, tissue, cell), redox balance and NO concentration at the target tissue; and complicate the drug discovery studies. Uncovering molecular mechanisms that lead to these differences with full detail is thought to enlighten the role of NO in cardiovascular diseases and contribute to discovery of more effective drugs that act via NO signaling pathway. In this review, we summarised the role of NO in cardiac physiology and pathology with their underlying molecular mechanisms. K Ke ey y W Wo or rd ds s: : Nitric oxide; cardiovascular system; cardiovascular diseases; drug therapy T Tu ur rk ki iy ye e K Kl li in ni ik kl le er ri i J J C Ca ar rd di io ov va as sc c S Sc ci i 2 20 01 16 6; ;2 28 8( (3 3) ): :9 99 9--1 11 17 7