Wanneer men het werk, welks titel de lezer boven vermeld vindt, uit de hand ]egt, laat het een dubbelen indruk ha. De eene is deze, dat de schrijver een man is met een warm hart, die zich niet zonder meer kan neerleggen bij de vele nooden in de menschelijke samenleving, die zint op middelen om de maatschappij onzer koloni~n te vrijwaren voor euvelen van gelijksoortigen aard als hij hier meent op te ulerken. De tweede is die, dat hij, als gevolg van zijn warm gevoel, zich wel gemakkelijk laat

more »

... enemen, indien eenig middel hem aanbevelenswaardig voorkomt, dat hij aan het koele verstand zooal niet het zwijgen oplegt, dan toch eerst in de tweede plaats een stem geeft. Het ondervolgende moge deze meening staven. Eene herziene productieorde, gezuiverd en gestevigd 1), een hervormd kapitalisme '-'), ziedaar bet ideaal van den beer Gonggrijp. Wie zou niet met hem wenscheil, dat een betere economische wereld zich voor ons afteekende, wie zou niet voelen voor maatregelen, door welker aanwending men als eerste stap in de richting dier schoone toekolnst, zou kunnen komen tot meer socialen vrede ? Wie zou, in beginsel, gekeerd zijn tegen een middel, waarvan verwacht wordt, dat het in de richting van zulk een resultaat zou kunnen leiden; wie zou zijn uitvoerbaarheid, zijn toepassing en vermoedelijke gevolgen niet gaarne onderzoeken ? Maar aan den anderen kant: Wie het wel meent met eenige maatschappij, waarvoor zoo lets wordt aanbevolen, zal zulk eel1 onderzoek, zoo ernstig en zorgvuldig het kan, bepaaldelijk eischen. De menschheid is niet z66 rijk, dat de productie proefnemingen goed verdraagt. De gevolgen van ingrijpen in een gang van zaken, 1) Blz. 7. o) Blz. 12.