We współczesnej dyskusji nad powstaniem Pięcioksięgu tzw. dokument P (od niem. Priesterschrift) z klasycznej teorii dokumentów w zasadzie do dziś zachował swoje stabilne miejsce w wyjaśnianiu procesu powstawania tego kompleksu literacko-teologicznego. Stało się tak mimo tego, że same teorie wyjaśniające tę kwestię rozmnożyły się jak grzyby po deszczu i trudno dziś mówić o jakimś konsensusie w tej materii na miarę wellhausenowskiej teorii czterech dokumentów. Większość badaczy zgadza się dziś

more »

... nak z tym, że należy zakładać istnienie, początkowo odrębnego i niezależnego od reszty materiału znajdującego się w Pięcioksięgu, kapłańskiego opowiadania (tzw. Grundschrift-P), które następnie zostało wkomponowane w inne literackie tradycje na temat przeszłości Izraela, a później było jeszcze wielokrotnie uzupełniane. Oczywiście mamy do czynienia z pewnym uproszczeniem. Problem tkwi bowiem w tym, że o ile znamy początek P (Rdz 1), to nie znamy jego końca, a to utrudnia wyrobienie sobie opinii na temat jakiejś całościowej koncepcji czy teologicznego celu, ku jakiemu zmierzała myśl teologiczna autorów kapłańskich. Kolejny problem dotyczy kwestii uzupełnień dokumentu. Dla jednych wszystkie one mieszczą się w jednym "koszyku" określonym jako suplementy (P S ), a dla innych pomnażają się w kilka etapów suplementowania tekstu podstawowego (P 1 , P 2 , P 3 itd.). W końcu jeszcze inni te dalsze etapy łączą z postkapłańskim redakcjami (Hexateuchu lub/i Pen-* Ks. prof. zw. dr hab. Janusz Lemański -profesor zwyczajny Uniwersytetu Szczecińskiego, Katedra Egzegezy i Teologii Biblijnej. Doprecyzowuje się jednak teraz, że znajdowała się ona "przed obliczem Jhwh". Dalsze wydarzenia już jednak zaskakują czytelnika. Mojżesz i Aaron zbierają zgodnie z nakazem całe "zgromadzenie" przy skale (w. 10a), ale przemawia sam tylko Mojżesz (w. 10b). Nazywa swoich słuchaczy "buntownikami" i wydaje się wyrażać wątpliwości, czy wraz z Aaronem potrafią wyprowadzić wodę ze skały. Ostatecznie jednak uderza dwa razy laską o skałę, z której wypływa tyle wody, by wystarczyło do napojenia ludu oraz bydła (w. 11). Zakończenie perykopy ponownie zaskakuje. Najpierw Jhwh przemawia do Mojżesza i Aarona, zarzucając im brak wiary w siebie oraz to, że nie objawili Jego świętości wobec Izraela (w. 12a). W konsekwencji zapowiada im, że obaj nie wejdą wraz z ludem do kraju, który Bóg daje Izraelowi (w. 12b) 1 . Wiersz 13 identyfikuje miejsce jako wody Meriba, gdzie Izraelici "spierali się" się z Jhwh (por. w. 3a), i gdzie objawił on im swoją świętość (w. 13b; por. w. 12aB). Już na pierwszy rzut oka widać, że tekst ma pewne napięcia wewnętrzne i nie wszystkie elementy w nim obecne pasują do tego, co zwykle kojarzy się nam z językiem i tematami kapłańskimi. Najwięcej dyskusji budzi tu przede wszystkim wiersz 12, który stanowi swoisty wyrok, karę nałożoną na Mojżesza i Aarona. Jak się wydaje, stoi ponadto w sprzeczności z informacją zawartą w wierszu 13 (nie objawić/objawić świętość Jhwh). Do tej pierwszej kwestii powraca się później przede wszystkim w dalszej części Księgi Liczb (Lb 20,24; 27,(13)(14), a następnie również w późniejszych uzupełnieniach deuteronomistycznych (por. Pwt 1,37; 3,23-28; 4,21). Egzegeci nie ukrywają jednak przekonania, że odnosi się mimo wszystko wrażenie, iż jakaś część z tej tradycji o karze dla Mojżesza (i Aaona) zagubiła się w trakcie jej przekazywania. Ile materiału P jest w tekście Lb 20,1-13? Stosując na początku pewne uproszczenie, można stwierdzić, że panuje dość szeroki konsensus, aby Lb 20,2-13 (wydarzenia w Kadesz/Meriba) i potem Lb 20,23-29 (śmierć Aarona) przypisywać autorom kapłańskim 2 . Za taką kla-1 Sankcja ta uważana jest za "szczytowy punkt" całej perykopy, zob. H. Seebass, Numeri. , s. 236-237 oraz przypisy 3 i 4 z literaturą na ten temat.