ÖZET Bu çalışmada Divan şiirinde çok az kullanılan nazım şekillerinden biri olan müselles hakkında bilgi verilmiş ve XIX. yüzyıl şairlerinden Koniçeli Mûsâ Kâzım Paşa Divanı'ndaki iki müselles neşredilmiştir. ABSTRACT: In this article we examined müselles (triplet) that is used so rare in Divân poetry. Moreover, two müselles of Kâzım Paşa are given. Son dönemlerde bilhassa üniversitelerimizde Divan şiiri nazım şekillerine yönelik yapılan çalışmalar artmıştır. Bu çalışmalarla nazım şekilleri

more »

... sağlam verilerle ortaya konulmuştur. Biz de bu makale ile müselles konusuna katkıda bulunmak istiyoruz. Halil Erdoğan Cengiz, "Divan Şiirinde Musammatlar" başlıklı makalesinde müsellesi şu şekilde tanımlar: "Her bendi üçer mısradan oluşan nazım şeklidir. Birinci bendinde her üç mısra birbiriyle kafiyelidir. Diğer bendlerin her birinde ilk iki mısra kendi aralarında, üçüncü mısra ise birinci bendin son mısraı ile kafiyelidir. Musammatların hemen hepsinde görüldüğü gibi birinci bendin son mısraı diğer bendlerin de son mısraı olarak aynen tekrarlanırsa müselles-i mütekerrir (mütekerrir müselles), böyle yapılmaz da üçüncü mısralar aynı kafiyeden olursa müselles-i müzdevic (müzdevic müselles) denilmesi gerekir." Cengiz, müselles tanımının ilk kez kendisi tarafından yapıldığını ifade eder ve ilk defa bir örneğini verir. Ayrıca müsellesin müzdevicinin ve teorik olarak tesdis, tahmis, terbi" gibi teslisin de bulunması gerektiğini, fakat bunların örneğine rastlanılamadığını dile getirir. Makalede verilen örnek, Leyla Hanım Divanı"ndan alınmış mütekerrir ve musammat bir müsellestir. (Cengiz 1986: 293-294) Yaptığımız çalışmalar esnasında Koniçeli Mûsâ Kâzım Paşa Divanı"nda "Müsellesât" başlıklı bir bölüm ve bu bölümde iki müselles tespit ettik. Müselleslerden birinin "İlâhî başlıklı olup on dörtlü hece ölçüsüyle, diğerinin ise aruzun Müfte"ilün Fâ"ilün Müfte"ilün Fâ"ilün kalıbıyla müzdevic ve musammat olarak kaleme alındığını gördük. (Divan: 276-278) Üç dizeli bendlerden oluşan şiirler halk edebiyatında sıkça kullanılmıştır. Divan şiirinde bu şeklin örneklerine çok az rastlanır. Divanda müsellesât başlığı altında hece ve aruzla üçlü nazım şeklinin kullanılması, halk şiiri ve Divan şiirinin aynı zihniyet çerçevesinde oluştuğunu göstermesi açısından kayda değerdir. Aruzla yazılmış olan şiir müselles hakkındaki bilgilerimizin pekişmesini sağlayacağı için önemlidir. Hazret-i Ali sevgisi ve övgüsüne dair olan bu şiirin kafiye şemâsı aaa bba cca şeklindedir. Bend sayısı ise dokuzdur.