Η παρούσα μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία έχει τον τίτλο: «Ο "στηλιτευτικός" λόγος στον Γρηγόριο Ναζιανζηνό. Ειδολογική και γλωσσική προσέγγιση». Σκοπός της εργασίας είναι να φωτίσει τον πολεμικό λόγο του Ναζιανζηνού εναντίον του αυτοκράτορα Ιουλιανού λαμβάνοντας υπόψη τόσο το ρητορικό, όσο και το ιστορικό και φιλοσοφικό περιβάλλον του 4ου αι., που δικαιολογεί μια τέτοια πολεμική από έναν Πατέρα της Εκκλησίας εναντίον ενός αποστάτη αυτοκράτορα, να προσεγγίσει την έννοια του ρητορικού όρου

more »

... ιτευτικός» και την εφαρμογή της από τον Ναζιανζηνό σε δύο ρητορικά κείμενα, τους λόγους κατά Ιουλιανού, να αναδείξει εκείνα τα χαρακτηριστικά που τον διακρίνουν ως είδος, αυτό του «στηλιτευτικού» ρητορικού λόγου, και να φωτίσει τη γλωσσική εικόνα του. Η εργασία απαρτίζεται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αναλύεται το ρητορικό περιβάλλον του 4ου αι. και η ανάπτυξη του πολεμικού ρητορικού λόγου από τους Καππαδόκες πατέρες και ειδικότερα από τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι άξονες επίθεσης του Γρηγορίου εναντίον του Ιουλιανού. Για αυτόν ο Ιουλιανός αποτελεί σοβαρότατο κίνδυνο. Κίνητρο στη συγγραφή των δύο λόγων είναι η κατατρόπωση αυτού του κινδύνου. Κατάλληλο για αυτό τον σκοπό θεωρεί το «στηλιτευτικό» είδος λόγου. Αυτό εντάσσεται στο είδος του ψόγου, ο οποίος τεκμηριώνεται αποκλειστικά και μόνο από τις πράξεις του στηλιτευόμενου προσώπου και, αν η περίπτωση το απαιτεί, και μέσω της σύγκρισής του με άλλα πρόσωπα. Ο Γρηγόριος, λοιπόν, βαθύς γνώστης της αρχαίας ρητορικής παράδοσης, ακολουθεί αυτά τα χαρακτηριστικά και ιδιοποιείται εκείνα τα ατιμωτικά στοιχεία από τη δράση του Ιουλιανού, που υπηρετούν τον δικό του σκοπό και διαμορφώνουν μία χριστιανική λογοτεχνική παράδοση εφάμιλλη της ειδωλολατρικής. Τέλος, ως προς τη γλωσσική προσέγγιση οι δύο Στηλιτευτικοί λόγοι κατά του Ιουλιανού χαρακτηρίζονται για την άψογη χρήση της αττικής γλώσσας, ενώ ο Γρηγόριος υποχρεώνεται σε αυτόν τον πνευματικό πόλεμο να καταφύγει στα ίδια όπλα με τον Αποστάτη και να εξωραΐσει τον λόγο του με υφολογικά μέσα και ρητορικά [...]